logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2021
Numer czasopisma: 6
Słowa kluczowe: współpraca międzyorganizacyjna, bliskość, dystans, wymiary
Strony: 16-27
Język publikacji: Polski
Pobierz
W poszukiwaniu utopii. Problemy z wyznaczeniem optymalnego dystan-su partnerów we współpracy międzyorganizacyjnej
Katarzyna Czernek-Marszałek
Abstrakt
W badaniach nad współpracą międzyorganizacyjną prowadzonych na gruncie nauk o zarządzaniu i jakości wskazuje się, że dla skutecznej współpracy ważne jest zarówno podobieństwo (bliskość), jak i różnice (dystans) między partnerami w różnych wymiarach: poznawczym, komunikacyjnym, organizacyjnym, funkcjonalnym, kulturowym, społecznym oraz geograficznym. To prowadzi do konstatacji, że istnieje pewien poziom optymalnego dystansu/bliskości z punktu widzenia skuteczności współpracy międzyorganizacyjnej. Dotychczasowe studia literaturowe każą jednak stwierdzić, że w praktyce identyfikacja optymalnej bliskości/dystansu międzyorganizacyjnego – w odniesieniu do różnych ich wymiarów – może być bardzo trudna, o ile w ogóle możliwa. Celem artykułu jest identyfikacja problemów związanych z wyznaczeniem poziomu dystansu – w różnych jego wymiarach – optymalnego z punktu widzenia współpracy międzyorganizacyjnej. Wykorzystano badania nad współpracą w sektorze turystycznym prowadzone w ramach kilku projektów badawczych w latach 2008–2020. Zidentyfikowano czynniki wpływające na poszczególne wymiary dystansu oraz ich odmienne znaczenie dla współpracy międzyorganizacyjnej. Do czynników tych można zaliczyć cechy samych partnerów – w tym m.in. wielkość przedsiębiorstwa, pochodzenie przedsiębiorców, ich wiek, etap cyklu życia przedsiębiorstwa, a także miejsce współpracy (specyfika lokalna/regionalna), jej cykl życia oraz cel.
Bibliografia
1. Boschma R. (2005), Proximity and Innovation: A Critical Assessment, „Regional studies”, Vol. 39, No. 1, pp. 61–74. 2. Bringmann K., Vanoutrive T., Verhetsel A. (2018), Venture Capital: The Effect of Local and Global Social Ties on Firm Performance, „Papers in Regional Science”, Vol. 97, No. 3, pp. 737–755. 3. Broekel T., Boschma R. (2012), Knowledge Networks in the Dutch Aviation Industry: The Proximity Paradox, „Journal of economic geography”, Vol. 12, No. 2, pp. 409–433. 4. Czakon W. (2010), Hipoteza bliskości, „Przegląd Organizacji”, Vol. 9, Nr 16, s. 16–21. 5. Czernek K. (2017), Zakorzenienie społeczne jako determinanta współpracy w sektorze tury-stycznym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice. 6. Czernek-Marszałek K. (2019), Distance Dimensions and their Impact on Business Coopera-tion in a Tourist Destination, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Vol. 63, Nr 7, ss. 217–229. 7. Czernek-Marszałek K. (2020), Social Embeddedness and its Benefits for Cooperation in a Tourism Destination, „Journal of Destination Marketing & Management”, Vol. 15, 100401. 8. Ferru M. (2014), Partners Connection Process and Spatial Effects: New Insights from a Comparative Inter-organizational Partnerships Analysis, „European Planning Studies”, Vol. 22, No. 5, pp. 975–994. 9. Granovetter M. (2005), The Impact of Social Structure on Economic Outcomes, „Journal of Economic Perspectives”, Vol. 19, No. 1, pp. 33¬–50. 10. Hansen T. (2014), Juggling with Proximity and Distance: Collaborative Innovation Projects in the Danish Cleantech Industry, „Economic Geography”, Vol. 90, No. 4, pp. 375–402. 11. Harmaakorpi V., Tura T., Artima E. (2006), Balancing Regional Innovation Policy between Proximity and Distance, [in:] Fifth Proximity Congress, 28–30 June, Bordeaux. 12. Jonsson O. (2002), Innovation Processes and Proximity: The Case of IDEON Firms in Lund, Sweden, „European Planning Studies”, Vol. 10. No. 6, pp. 705–722. 13. Klimas P. (2011a) Bliskość organizacyjna – krytyczny przegląd literatury źródłem inspiracji badawczej. [w:] Nowoczesność przemysłu i usług. Dynamika zmian w polskim przemyśle i usługach. J. Pyka (red.), TNOiK, Katowice, ss. 169–184. 14. Klimas P. (2011b), Wymiary bliskości w sieciach innowacji. „Przegląd Organizacji”, Nr 4, s.16–20. 15. Klimas P. (2013), Uwarunkowania skutecznej współpracy międzyorganizacyjnej, „Studia Ekonomiczne”, nr 141, s. 185–198. 16. Knoben J., Oerlemans L.A.G. (2006), Proximity and Inter-organizational Collaboration: A Literature Review, „International Journal of Management Reviews”, Vol. 8, No. 2, pp. 71–89. 17. Li Y., Zhang Y.A., Shi W. (2020), Navigating Geographic and Cultural Distances in Inter-national Expansion: The Paradoxical Roles of Firm Size, Age, and Ownership, „Strategic Management Journal”, Vol. 41(5), pp. 921–949. 18. Markova V. (2015), Proximity to innovation: Effect of Proximities on Cross-border Innova-tion Cooperation within Öresund Food Cluster Actors. http://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=5474177&fileOId=5474178. 19. Nahapiet J., Ghoshal S. (1998), Social Capital, Intellectual Capital, and the Organizational Advantage, „Academy of management review”, Vol. 23, No. 2. pp. 242–266. 20. Parjanen S., Melkas H., Uotila T. (2011), Distances, Knowledge Brokerage and Absorptive Capacity in Enhancing Regional Innovativeness: A Qualitative Case Study of Lahti Region, Finland, „European Planning Studies”, Vol. 19, No. 6, pp. 921–948. 21. Peng H. (2021), So Far and Yet so Near: The Emerging Characteristics, Forms and Config-urations of Organizational Proximity in the Context of Digitalization, „Human Systems Management”, (Preprint), pp. 1–16. 22. Piselli F. (2007), Communities, Places, and Social Networks, „American Behavioral Scien-tist”, Vol. 50, No. 7, pp. 867–878. 23. Ponds R., Van Oort F., Frenken K. (2007), The Geographical and Institutional Proximity of Research Collaboration, „Papers in Regional Science”, Vol. 86, No. 3, pp. 423–443. 24. Qin Y., Qin X., Chen H., Li X., Lang W. (2021), Measuring Cognitive Proximity Using Semantic Analysis: A Case Study of China's ICT Industry, „Scientometrics”, pp. 1–26. 25. Ruiz-Ortega M.J., Parra-Requena G., García-Villaverde P.M. (2021), From Entrepreneurial Orientation to Sustainability Orientation: The Role of Cognitive Proximity in Companies in Tourist Destinations, „Tourism Management”, Vol. 84, 104265. 26. Sokołowicz M.E. (2013), Zarządzanie bliskości w badaniach nad rozwojem terytorialnym. Podejście instytucjalne, [w:] A. Nowakowska (red.), Zrozumieć terytorium. Idea i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 59–92. 27. Stańczyk-Hugiet E. (2015), Rutyna relacyjna w świetle podejścia ewolucyjnego i relacyjne-go, „Marketing i Rynek”, (9 (CD)), s. 612–624. 28. Tajfel H. (1974), Social Identity and Intergroup Behavior, „Social science information”, Vol. 13, No. 2, pp. 65–93. 29. Torre A., Rallet A. (2005), Proximity and Localization, „Regional studies”, Vol. 39, No. 1, pp. 47–59. 30. Torre A., Gilly J.-P. (2000), On the Analytical Dimension of Proximity Dynamics. „Regional Studies”, Vol.34, pp.169–180. 31. Uotila T., Harmaakorpi V., Melkas H. (2006), A Method for Assessing Absorptive Capacity of a Regional Innovation System, „Fennia-International Journal of Geography”, Vol. 184, No. 1, pp. 49–58. 32. Usai S., Marrocu E., Paci R. (2013), WP4/21 SEARCH WORKING PAPER Networks, Prox-imities and Inter-firm Knowledge Exchanges, http://www.ub.edu/searchproject/wp-content/uploads/2013/09/WP4.21.pdf, data dostępu: 30.03.2021 r.
Publikacje z rocznika
Ranking uczelni jako miernik jakości oferty edukacyjnej
Marek Rocki
Przedstawione wyniki obliczeń wskazują na to, że rynek pracy lepiej wycenia absolwentów programów studiów technicznych i ekonomicznych niż „ogólnouniwersyteckich” i „przyrodniczych”. Trzeba jednak zauważyć, że kierunki techniczne i ekonomiczne są prowadzone także w klasycznych uniwersytetach (praktycznie we wszystkich typach uczelni). Jednak to absolwenci uczelni, których zasadnicza misja jest odzwierciedlona w ich nazwie, są lepiej wyceniani przez rynek pracy. W takich uczelniach badania naukowe powiązane z potrzebami gospodarki dają lepsze podstawy do tworzenia programów studiów. Takie badania zazwyczaj wynikają z intensywnej i efektywnej współpracy uczelni z otoczeniem gospodarczym, która także sprzyja tworzeniu lepszych programów studiów. Wszystko to wpływa na jakość kształcenia i losy absolwentów na rynku pracy.
2021
1
STRONY
9-16
Doświadczenia z przeszłości kanwą do budowania przyszłości nauk o zarządzaniu
Ewa Bojar, Eryk Głodziński
Artykuł ma na celu przedstawienie założeń projektu o nazwie „Środowisko naukowe. Mistrzowie, współpracownicy, uczniowie. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość”. Jego ideą jest zaproszenie środowisk nauk o zarządzaniu w ujęciu instytucjonalnym do opracowania artykułów prezentujących ich tożsamość na gruncie historycznym i prezentujących przyszłość nauk o zarządzaniu z ich perspektywy. W opracowaniu podkreślono, że nauki o zarządzaniu rozwijają się dynamicznie, posiadają bogaty własny dorobek wpływający na rozwój społeczno-gospodarczy. W artykule wskazano, że przedstawienie panoramy środowisk naukowych w kontekście mistrzów i wkładu teoretycznego, metodycznego czy aplikacyjnego będzie stanowić obraz historyczny nauk o zarządzaniu w kontekście ich najbliższych wyzwań.
2021
2
STRONY
3-11
Bariery i zakres automatyzacji z perspektywy treści pracy
Marek Jabłoński
W opracowaniu przedstawiono społeczne i biznesowe uwarunkowania automatyzacji procesów pracy oraz bariery i zakres stosowania tego typu rozwiązań z perspektywy treści pracy. W ramach tak zdefiniowanego zamierzenia wyjaśniono istotę pojęcia automatyzacji, odnosząc się w tym względzie do terminów korespondujących z pojęciem automatyzacji. Na bazie przeprowadzonego badania bibliometrycznego ukazano wzrost liczby publikacji poświęconych automatyzacji, robotyzacji i mechanizacji. Na bazie przeglądu literatury przedmiotu dokonano identyfikacji zjawisk opisujących wpływ postępu technicznego na treść pracy, w szczególności wymagania stawiane pracownikom w procesach pracy. W ramach tego wątku dokonano zaprezentowano trzy efekty, w tym tzw. unskill-biased technical change, skill-biased technical change oraz talent-biased technical change. W dalszej kolejności wskazano podejścia umożliwiające szacowanie potencjalnego zakresu automatyzacji procesów pracy oraz ryzyka automatyzacji poszczególnych zawodów. Podejścia te mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania narzędzia diagnostycznego umożliwiającego szacowanie potencjalnego zakresu prac podlegających automatyzacji oraz identyfikację czynników i zmiennych stanowiskowych stanowiących bariery automatyzacji procesów pracy.
2021
3
STRONY
3-11
Szkoła zarządzania Jerzego Kurnala
Zbigniew Dworzecki, Maria Romanowska
W latach 60. XX w. zaczęła rozwijać się polska szkoła nauk organizacji i zarządzania, w dużej mierze czerpiąca inspiracje z osiągnięć amerykańskiej nauki, ale też wykorzystująca dorobek przedwojennej i współczesnej nauki polskiej. Jednym z pierwszych środowisk, w których rozwijano współczesną teorię organizacji i zarządzania był zespół Katedry Teorii Organizacji i Zarządzania w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie kierowany przez Profesora Jerzego Kurnala. Jerzy Kurnal i jego zespół wzbogacili własnymi badaniami i publikacjami podstawę teorii i metodologii nauk o zarządzaniu i rozwinęli dwa ważne nurty tej nauki:  zarządzanie ludźmi w organizacji i procesy informacyjno-decyzyjne. Stworzyli na SGPiS nowoczesne programy nauczania przedmiotu „Teoria organizacji i zarządzania”, stworzyli też podstawy programowe i podręczniki do kształcenia kadry kierowniczej. Jerzy Kurnal stworzył własną szkołę zarządzania – zespół badaczy i edukatorów, którzy przyczynili się w dużym stopniu do rozwoju nauki i udoskonalenia praktyki zarządzania i rozwoju środowiska oraz tożsamości tej dyscypliny.
2021
4
STRONY
3-12
Uwarunkowania triangulacji metod w naukach o zarządzaniu
Małgorzata Zakrzewska, Szymon Jarosz, Tomasz Kafel, Paweł Cabała
Obecnie triangulacja metod jest przedmiotem zainteresowania wielu naukowców i jest wykorzystywana w coraz większej liczbie projektów badawczych. Oczywiste jest, że jak każde podejście badawcze ma swoje wady i zalety, co wielokrotnie podkreśla się w dotychczas opublikowanych pracach naukowych. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości i ograniczeń traingulacji metod w naukach o zarządzaniu. Po analizie pojęcia triangulacji posłużono się wynikami analizy artykułów, w której wykorzystano triangulację metod. W artykule omówiono wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w formie badań jakościowych (ankiety wśród ekspertów) dotyczących pozytywnych i negatywnych skutków stosowania triangulacji metod w naukach o zarządzaniu. Głównym celem badań było poznanie opinii naukowców zajmujących się zarządzaniem i dyscyplinami pokrewnymi, czy w praktyce rzeczywiście dotknął ich problem ograniczeń w stosowaniu triangulacji.
2021
5
STRONY
3-10
Tworzenie i przechwytywanie wartości w przedsiębiorstwach w Polsce: ocena podejmowanych działań, identyfikacja kluczowych zmiennych oraz ich wpływ na efektywność
Wojciech Dyduch
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie procesów, mechanizmów i elementów strategii dotyczących tworzenia i przechwytywania wartości w organizacjach oraz przedstawienie wyników badań dotyczących tworzenia i przechwytywania wartości wśród przedsiębiorstw w Polsce. Na początku w artykule syntetycznie omówiono teoretyczne aspekty tworzenia i przechwytywania wartości, z uwagą skierowaną na tworzenie wartości oparte na wprowadzaniu innowacji, podejście zasobowe oraz przechwytywanie wartości w otoczeniu zadaniowym poprzez budowanie relacji i ustalanie reguł z interesariuszami. W dalszej części przedstawiono wyniki badań dokonujące oceny podejmowanych działań przez przedsiębiorstwa w Polsce, identyfikujące najważniejsze zmienne charakterystyczne dla tworzenia i przechwytywania wartości w organizacjach w Polsce oraz mające największy wpływ na efektywność ich funkcjonowania.
2021
6
STRONY
7-16
Zachowania konsumentów w czasie pandemii COVID-19
Paweł Chlipała, Agnieszka Żbikowska
Artykuł ma charakter empiryczny i zawiera przegląd literatury oraz wyniki badań własnych na temat zachowań konsumentów w czasie pandemii COVID-19. Celem artykułu jest diagnoza skali i kierunków zmian polskich konsumentów w zakresie nabywania, użytkowania i pozbywania się produktów. Badania przeprowadzono na kwotowo wybranej próbie 750 respondentów dobranych ze względu na wiek, płeć i wykształcenie. Badania potwierdzają światowe trendy zachowań konsumenckich w zakresie paniki zakupowej we wstępnej fazie kryzysu, ograniczenia wydatków na niektóre kategorie asortymentowe (odzież, obuwie) czy też wzrost zakupów internetowych. Pokazują też odrębność polskich konsumentów odnośnie do asortymentów nabywanych przez Internet czy też planów zakupowych w okresie po pandemii. Analiza wyników wskazuje zależności między obawami przed koronawirusem a miejscem nabywania produktów oraz skłonnością do odkładania zakupów na przyszłość.
2021
7
STRONY
3-11
Potencjalne strategie wyjścia z firmy. Perspektywa przedsiębiorców z firm rodzinnych i nierodzinnych
Izabela Koładkiewicz

Celem badań była próba poznania, czy charakter firmy – rodzinny vs. nierodzinny – może warunkować wybór potencjalnej strategii wyjścia przez zarządzającego nią właściciela. Badanie też miało na celu poznanie czynników, które mogą motywować do podjęcia decyzji o potencjalnym wyjściu, jak również identyfikację potencjalnych źródeł trudności w procesie wyjścia, dostrzeganych przez przedsiębiorców z firm rodzinnych i nierodzinnych.

Wyniki badań ujawniły zdecydowaną orientację badanych przedsiębiorców – niezależnie czy byli to zarządzający właściciele firm rodzinnych czy też nie, na strategię sukcesji wewnętrznej (tj. pozostawienie firmy w rękach rodziny). Wśród kluczowych powodów, które mogą warunkować potencjalne wyjście przedsiębiorcy znalazło się przejście na emeryturę oraz czynniki finansowe (np. niezależność finansowa, bezpieczeństwo finansowe). Czynniki te były też ważniejsze dla przedsiębiorców z firm nierodzinnych w porównaniu do przedsiębiorców z firm rodzinnych.

Za najtrudniejsze kwestie związane z wyjściem z firmy badani przedsiębiorcy, niezależnie czy postrzegali swoją firmę jako rodzinną czy też nie, uznali kwestie związane z biurokracją procesu wyjścia jak również jej opuszczenie. Na kolejnych miejscach listy potencjalnych barier dla swojego wyjścia respondenci z obu grup umieścili kwestie związane z finansowaniem tego procesu oraz wycenę firmy.
2021
8
STRONY
3-10
Szklany sufit w kulturze? Kobiety na stanowiskach kierowniczych w publicznych instytucjach kultury w Polsce
Anna Góral

Ostatnie dekady cechują liczne zmiany, które zaszły w zakresie funkcjonowania organizacji. Jedna z nich dotyczy rozumienia ról organizacyjnych kobiet, które początkowo utożsamiane z niższym personelem administracyjnym, zaczęły coraz częściej i skuteczniej sięgać również po stanowiska specjalistyczne i kierownicze. Pomimo tego, co podkreślają liczne badania, wzrost udziału kobiet na stanowiskach przywódczych w organizacjach jest wciąż powolny, nawet w sektorach o wysokim wskaźniku feminizacji. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie skali zjawiska, jakim jest różnorodność płci w strukturach władzy w polskich publicznych instytucjach kultury. Podstawę niniejszego opracowania stanowią badania ilościowe oparte o metodę analizy danych statystycznych. Ich podstawę stanowiły dane dotyczące zatrudnienia i pełnionych w publicznych instytucjach kultury funkcji kierowniczych przez kobiety i mężczyzn. W analizie uwzględniono dane z 512 publicznych instytucji kultury. W rezultacie przeprowadzonych badań udało się ukazać skalę dysproporcji w zakresie dystrybucji władzy w publicznych instytucjach kultury w Polsce.
2021
9
STRONY
3-11
Profesor Ber Haus jako twórca wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania
Czesław Zając, Dominika Bąk-Grabowska, Katarzyna Piórkowska, Katarzyna Piwowar-Sulej, Agnieszka Marta Sokołowska-Durkalec

Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki jednego z mistrzów zarządzania w Polsce, Profesora Bera Hausa i jego podopiecznych / kontynuatorów oraz wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania, której Profesor jest twórcą.

W warstwie teoretycznej wykorzystano narracyjny przegląd literatury, a w warstwie empirycznej zastosowano metodę biograficzną, badania zza biurka oraz badania terenowe (indywidualne wywiady z osobami – w przypadku wątpliwości płynących z analizy danych wtórnych).

Konsekwentnie, w ramach opracowania syntetycznie przedstawiono zawodową biografię Profesora Bera Hausa, wskazano główne charakterystyki empirycznej szkoły zarządzania na tle szkół zarządzania, a także zaprezentowano kontynuatorów (łącznie 176) wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania zainicjowanej przez Profesora Bera Hausa – począwszy od bezpośrednich podopiecznych poprzez wypromowanych przez nich doktorów / doktorów habilitowanych i skończywszy na liczbie wypromowanych doktorów przez tych ostatnich.
2021
10
STRONY
3-9