logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2021
Numer czasopisma: 10
Słowa kluczowe: Theory of Planned Behaviour (TPB), Protection Motivation Theory (PMT), COVID-19,turystyka
Strony: 27-35
Język publikacji: Polski
Pobierz
Skłonność do podróżowania osób zaszczepionych i niezaszczepionych przeciw SARS-CoV-2 w kontekście teorii motywacji ochronnej i teorii planowanych zachowań
Robert Bęben, Zuzanna Kraus, Izabela Półbrat, Anna Młynkowiak-Stawarz
Abstrakt

Subiektywna percepcja ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i płynących z tego konsekwencji wpływa na wiele zachowań człowieka, w tym skłonności do odbywania podróży. Celem artykułu jest zilustrowanie związków pomiędzy (zmiennymi): (a) postrzeganiem wybranych czynników ryzyka związanych z pandemią koronawirusa, (b) faktem zaszczepienia się przeciw SarsCoV-2 oraz (c) intencją odbywania wyjazdów turystycznych w okresie pandemii, analizowanych w świetle teorii motywacji ochronnej oraz teorii planowanych zachowań Ajzena. W opracowaniu podjęto próbę wyjaśnienia, jak osoby zaszczepione i niezaszczepione postrzegają aktualne zagrożenia epidemiczne i jak to wpływa na ich skłonność do odbywania podróży turystycznych. Analizy oparto zarówno na studiach literatury, jak i na wynikach badania sondażowego przeprowadzonego w czerwcu 2021 r. na próbie 1615 mieszkańców Gdańska. Z badań wynika, że osoby zaszczepione mają większe obawy związane z epidemią koronawirusa niż osoby niezaszczepione, w szczególności w takich obszarach jak prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu choroby czy prawdopodobieństwo zainfekowania bliskich. Z kolei osoby niezaszczepione, mniej obawiają się koronawirusa i przez to mocniej odczuwają dolegliwości związane z wprowadzanymi ograniczeniami. Częściej niż zaszczepieni wyrażają intencję wyjazdu turystycznego. Fakt zaszczepienia jest więc istotną zmienną segmentacyjną i powinien być brany pod uwagę w procesie kształtowania oferty turystycznej w okresie pandemii koronawirusa.

Bibliografia
[1] Abd Hamid M., Mohd Isa S. (2015), The Theory of Planned Behaviour on Sustainable Tourism, „Journal of Biological and Environmental Sciences”, Vol. 6S, No. 5, pp. 84–88. [2] Adunlin G., Christson A., Adedoyin A., Adedoyin O.O., Njoku A., Bolade-Ogunfodun Y., Bolaji B. (2021), Using the Protection Motivation Theory to Examine the Effects of Fear Arousal on the Practice of Social Distancing during the COVID-19 Outbreak in Rural Areas, „Journal of Human Behavior in the Social Environment”, Vol. 31, pp. 168–172. [3] Ajzen I. (1991), The Theory of Planned Behavior, „Organizational Behavior and Human Decision Processes”, Vol. 50, No. 2, pp. 179–211. [4] Akman I., Mishra A. (2014), Green Information Technology Practices among IT Professionals: Theory of Planned Behavior Perspective, „Problemy Ekorozwoju – Problems of Sustainable Development”, Vol. 9, No. 2, pp. 47–54. [6] Bejcar E.A., Abramciów R. (2011), Zachowania zdrowotne – rola zmiennych poznawczych w procesie formowania intencji zmiany zachowania, „Roczniki Komisji Nauk Pedagogicznych”, No. LXIV, s. 175–185. [7] Boguszewicz-Kreft M., Kuczamer-KłopotowskaS., Kozłowski A., Ayci A., Abuhashes M. (2020), The Theory of Planned Behaviour in Medical Tourism: International Comparison in the Young Consumer Segment, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, Vol. 17, No. 5. [8] Cook, A.J., Kerr, G.N. and Moore, K. (2002), Attitudes and Intentions towards Purchasing GM Food, „Journal of Economic Psychology”, North-Holland, Vol. 23, No. 5, pp. 557–572. [9] Chen A., Lu Y. (2021) Protective Behavior in Ride-sharing through the Lens of Protection Motivation Theory and Usage Situation Theory, „International Journal of Information Management”, Vol. 61, art. 102402. Ebhart J., Ling J. (2021), Predicting COVID-19 Vaccination Intention using Protection Motivation Theory and Conspiracy Beliefs, „Vaccine”, Vol. 39, No. 42, pp. 6269–6275. [10] Han H., Al-Ansi A., Chua B.L., Tariq B., Radic A., Park S.H. (2020), The Post-coronavirus World in the International Tourism Industry: Application of the Theory of Planned Behavior to Safer Destination Choices in the Case of Us Outbound Tourism, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, Vol. 17, No. 18, pp. 1–15. [11] Heszen I., Sęk H. (2007), Psychologia zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. [12] Hegner S.M., Fenko A., Teravest A. (2017), Using the Theory of Planned Behaviour to Understand Brand Love, „Journal of Product and Brand Management”, Emerald Group Publishing Ltd., Vol. 26, No. 1, pp. 26–41. [13] Hsieh Y., Chen Y., Wang Y. (2021), Government and Social Trust vs. Hotel Response Efficacy: A Protection Motivation Perspective on Hotel Stay Intention during the COVID-19 Pandemic, „International Journal of Hospitality Management”, Vol. 97, art. 102991. [14] Itani, O. S. and Hollebeek, L. D. (2021). Light at the End of the Tunnel: Visitors' Virtual Reality (Versus In-person) Attraction Site Tour-related Behavioral Intentions During and Post-COVID-19, „Tourism Management”, Vol. 84, art. 104290. [15] Kaczmarek, Ł.D, Drążkowski, D. (2014), Pozytywne interwencje a teoria zachowania planowanego – wyjaśnianie i kształtowanie intencji związanych z poprawą własnego dobrostanu, „Przegląd Psychologiczny”, Vol. 57, Nr 4, s. 465–479. [17] Lu S., J. Wei J. (2019), Public's Perceived Overcrowding Risk and their Adoption of Precautionary Actions: A Study of Holiday Travel in China, „Journal of Risk Research”, Vol. 22, No. 7, pp. 844–864. [18] Maddux J.E., Rogers R.W. (1983), Protection Motivation and Self-Efficacy: A Revised Theory of Fear Appeals and Attitude Change, „Journal of Experimental Social Psychology”, Vol. 19, No. 5, pp. 469–479. [19] Menard P., Bott G.J., Crossler R.E. (2018), User Motivations in Protecting Information Security: Protection Motivation Theory Versus Self-Determination Theory, „Journal of Management Information Systems”, Vol. 34, No. 4, pp. 1203–1230. [21] Rather R.A. (2021) Demystifying the Effects of Perceived Risk and Fear on Customer Engagement, Co-creation and Revisit Intention during COVID-19: A Protection Motivation Theory Approach, „Journal of Destination Marketing & Management”, Vol. 20, art. 100564. [22] Rogers R.W. (1975) A Protection Motivation Theory of Fear Appeals and Attitude Change1, „The Journal of Psychology”, Vol. 91, No. 1, pp. 93–114. [23] Rogers R.W. (1983) Cognitive and Psychological Processes in Fear Appeals and Attitude Change: A Revised Theory of Protection Motivation. Social Psychophysiology: A Sourcebook, [in:] I.J.C.R. Petty (eds.), Social Psychophysiology, Guilford Press, New York, pp. 153–176. [24] Sánchez-Cañizares S.M., Cabeza-Ramírez L.J., Muñoz-Fernández G., Fuentes-García F.J. (2021), Impact of the Perceived Risk from Covid-19 on Intention to Travel, „Current Issues in Tourism”, Vol. 24, No. 7, pp. 970–984. [25] Samdin Z., Intan S., Abdullah N.W., Khaw A., Subramaniam T. (2021), Travel Risk in the Ecotourism Industry amid COVID-19 Pandemic: Ecotourists’ Perceptions, „Journal of Ecotourism”. [26] Shin H., Nicolau J.N., Kang J., Sharma A., Lee H. (2022), Travel Decision Determinants during and after COVID-19: The Role of Tourist Trust, Travel Constraints, and Attitudinal Factors, „Tourism Management”, Vol. 88, art. 104428. [27] Verkoeyen S., Nepal S.K. (2019), Understanding Scuba Divers' Response to Coral Bleaching: An Application of Protection Motivation Theory, „Journal of Environmental Management”, Vol. 231, pp. 869–877. [28] Wang J., Liu-Lastres B., Ritchie B.W., Mills D.J. (2019a), Travellers' Self-protections against Health Risks: An Application of the Full Protection Motivation Theory, „Annals of Tourism Research”, Vol. 78, art. 102743. [29] Wang W.C., Lin C.-H., Lu W.-B., Lee S.-H. (2019b), When Destination Attractiveness Shifts in Response to Climate Change: Tourists' Adaptation Intention in Taiwan's Kenting National Park, „Current Issues in Tourism”, Vol. 22, No. 5, pp. 522–543. [31] Zheng D., Lou Q., Ritchie B.W. (2021), Afraid to Travel after COVID-19? Self-protection, Coping and Resilience Against Pandemic ‘Travel Fear’, „Tourism Management”, Vol. 83, art. 104261.
Publikacje z rocznika
Ranking uczelni jako miernik jakości oferty edukacyjnej
Marek Rocki
Przedstawione wyniki obliczeń wskazują na to, że rynek pracy lepiej wycenia absolwentów programów studiów technicznych i ekonomicznych niż „ogólnouniwersyteckich” i „przyrodniczych”. Trzeba jednak zauważyć, że kierunki techniczne i ekonomiczne są prowadzone także w klasycznych uniwersytetach (praktycznie we wszystkich typach uczelni). Jednak to absolwenci uczelni, których zasadnicza misja jest odzwierciedlona w ich nazwie, są lepiej wyceniani przez rynek pracy. W takich uczelniach badania naukowe powiązane z potrzebami gospodarki dają lepsze podstawy do tworzenia programów studiów. Takie badania zazwyczaj wynikają z intensywnej i efektywnej współpracy uczelni z otoczeniem gospodarczym, która także sprzyja tworzeniu lepszych programów studiów. Wszystko to wpływa na jakość kształcenia i losy absolwentów na rynku pracy.
2021
1
STRONY
9-16
Doświadczenia z przeszłości kanwą do budowania przyszłości nauk o zarządzaniu
Ewa Bojar, Eryk Głodziński
Artykuł ma na celu przedstawienie założeń projektu o nazwie „Środowisko naukowe. Mistrzowie, współpracownicy, uczniowie. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość”. Jego ideą jest zaproszenie środowisk nauk o zarządzaniu w ujęciu instytucjonalnym do opracowania artykułów prezentujących ich tożsamość na gruncie historycznym i prezentujących przyszłość nauk o zarządzaniu z ich perspektywy. W opracowaniu podkreślono, że nauki o zarządzaniu rozwijają się dynamicznie, posiadają bogaty własny dorobek wpływający na rozwój społeczno-gospodarczy. W artykule wskazano, że przedstawienie panoramy środowisk naukowych w kontekście mistrzów i wkładu teoretycznego, metodycznego czy aplikacyjnego będzie stanowić obraz historyczny nauk o zarządzaniu w kontekście ich najbliższych wyzwań.
2021
2
STRONY
3-11
Bariery i zakres automatyzacji z perspektywy treści pracy
Marek Jabłoński
W opracowaniu przedstawiono społeczne i biznesowe uwarunkowania automatyzacji procesów pracy oraz bariery i zakres stosowania tego typu rozwiązań z perspektywy treści pracy. W ramach tak zdefiniowanego zamierzenia wyjaśniono istotę pojęcia automatyzacji, odnosząc się w tym względzie do terminów korespondujących z pojęciem automatyzacji. Na bazie przeprowadzonego badania bibliometrycznego ukazano wzrost liczby publikacji poświęconych automatyzacji, robotyzacji i mechanizacji. Na bazie przeglądu literatury przedmiotu dokonano identyfikacji zjawisk opisujących wpływ postępu technicznego na treść pracy, w szczególności wymagania stawiane pracownikom w procesach pracy. W ramach tego wątku dokonano zaprezentowano trzy efekty, w tym tzw. unskill-biased technical change, skill-biased technical change oraz talent-biased technical change. W dalszej kolejności wskazano podejścia umożliwiające szacowanie potencjalnego zakresu automatyzacji procesów pracy oraz ryzyka automatyzacji poszczególnych zawodów. Podejścia te mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania narzędzia diagnostycznego umożliwiającego szacowanie potencjalnego zakresu prac podlegających automatyzacji oraz identyfikację czynników i zmiennych stanowiskowych stanowiących bariery automatyzacji procesów pracy.
2021
3
STRONY
3-11
Szkoła zarządzania Jerzego Kurnala
Zbigniew Dworzecki, Maria Romanowska
W latach 60. XX w. zaczęła rozwijać się polska szkoła nauk organizacji i zarządzania, w dużej mierze czerpiąca inspiracje z osiągnięć amerykańskiej nauki, ale też wykorzystująca dorobek przedwojennej i współczesnej nauki polskiej. Jednym z pierwszych środowisk, w których rozwijano współczesną teorię organizacji i zarządzania był zespół Katedry Teorii Organizacji i Zarządzania w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie kierowany przez Profesora Jerzego Kurnala. Jerzy Kurnal i jego zespół wzbogacili własnymi badaniami i publikacjami podstawę teorii i metodologii nauk o zarządzaniu i rozwinęli dwa ważne nurty tej nauki:  zarządzanie ludźmi w organizacji i procesy informacyjno-decyzyjne. Stworzyli na SGPiS nowoczesne programy nauczania przedmiotu „Teoria organizacji i zarządzania”, stworzyli też podstawy programowe i podręczniki do kształcenia kadry kierowniczej. Jerzy Kurnal stworzył własną szkołę zarządzania – zespół badaczy i edukatorów, którzy przyczynili się w dużym stopniu do rozwoju nauki i udoskonalenia praktyki zarządzania i rozwoju środowiska oraz tożsamości tej dyscypliny.
2021
4
STRONY
3-12
Uwarunkowania triangulacji metod w naukach o zarządzaniu
Małgorzata Zakrzewska, Szymon Jarosz, Tomasz Kafel, Paweł Cabała
Obecnie triangulacja metod jest przedmiotem zainteresowania wielu naukowców i jest wykorzystywana w coraz większej liczbie projektów badawczych. Oczywiste jest, że jak każde podejście badawcze ma swoje wady i zalety, co wielokrotnie podkreśla się w dotychczas opublikowanych pracach naukowych. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości i ograniczeń traingulacji metod w naukach o zarządzaniu. Po analizie pojęcia triangulacji posłużono się wynikami analizy artykułów, w której wykorzystano triangulację metod. W artykule omówiono wyniki badań empirycznych przeprowadzonych w formie badań jakościowych (ankiety wśród ekspertów) dotyczących pozytywnych i negatywnych skutków stosowania triangulacji metod w naukach o zarządzaniu. Głównym celem badań było poznanie opinii naukowców zajmujących się zarządzaniem i dyscyplinami pokrewnymi, czy w praktyce rzeczywiście dotknął ich problem ograniczeń w stosowaniu triangulacji.
2021
5
STRONY
3-10
Tworzenie i przechwytywanie wartości w przedsiębiorstwach w Polsce: ocena podejmowanych działań, identyfikacja kluczowych zmiennych oraz ich wpływ na efektywność
Wojciech Dyduch
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie procesów, mechanizmów i elementów strategii dotyczących tworzenia i przechwytywania wartości w organizacjach oraz przedstawienie wyników badań dotyczących tworzenia i przechwytywania wartości wśród przedsiębiorstw w Polsce. Na początku w artykule syntetycznie omówiono teoretyczne aspekty tworzenia i przechwytywania wartości, z uwagą skierowaną na tworzenie wartości oparte na wprowadzaniu innowacji, podejście zasobowe oraz przechwytywanie wartości w otoczeniu zadaniowym poprzez budowanie relacji i ustalanie reguł z interesariuszami. W dalszej części przedstawiono wyniki badań dokonujące oceny podejmowanych działań przez przedsiębiorstwa w Polsce, identyfikujące najważniejsze zmienne charakterystyczne dla tworzenia i przechwytywania wartości w organizacjach w Polsce oraz mające największy wpływ na efektywność ich funkcjonowania.
2021
6
STRONY
7-16
Zachowania konsumentów w czasie pandemii COVID-19
Paweł Chlipała, Agnieszka Żbikowska
Artykuł ma charakter empiryczny i zawiera przegląd literatury oraz wyniki badań własnych na temat zachowań konsumentów w czasie pandemii COVID-19. Celem artykułu jest diagnoza skali i kierunków zmian polskich konsumentów w zakresie nabywania, użytkowania i pozbywania się produktów. Badania przeprowadzono na kwotowo wybranej próbie 750 respondentów dobranych ze względu na wiek, płeć i wykształcenie. Badania potwierdzają światowe trendy zachowań konsumenckich w zakresie paniki zakupowej we wstępnej fazie kryzysu, ograniczenia wydatków na niektóre kategorie asortymentowe (odzież, obuwie) czy też wzrost zakupów internetowych. Pokazują też odrębność polskich konsumentów odnośnie do asortymentów nabywanych przez Internet czy też planów zakupowych w okresie po pandemii. Analiza wyników wskazuje zależności między obawami przed koronawirusem a miejscem nabywania produktów oraz skłonnością do odkładania zakupów na przyszłość.
2021
7
STRONY
3-11
Potencjalne strategie wyjścia z firmy. Perspektywa przedsiębiorców z firm rodzinnych i nierodzinnych
Izabela Koładkiewicz

Celem badań była próba poznania, czy charakter firmy – rodzinny vs. nierodzinny – może warunkować wybór potencjalnej strategii wyjścia przez zarządzającego nią właściciela. Badanie też miało na celu poznanie czynników, które mogą motywować do podjęcia decyzji o potencjalnym wyjściu, jak również identyfikację potencjalnych źródeł trudności w procesie wyjścia, dostrzeganych przez przedsiębiorców z firm rodzinnych i nierodzinnych.

Wyniki badań ujawniły zdecydowaną orientację badanych przedsiębiorców – niezależnie czy byli to zarządzający właściciele firm rodzinnych czy też nie, na strategię sukcesji wewnętrznej (tj. pozostawienie firmy w rękach rodziny). Wśród kluczowych powodów, które mogą warunkować potencjalne wyjście przedsiębiorcy znalazło się przejście na emeryturę oraz czynniki finansowe (np. niezależność finansowa, bezpieczeństwo finansowe). Czynniki te były też ważniejsze dla przedsiębiorców z firm nierodzinnych w porównaniu do przedsiębiorców z firm rodzinnych.

Za najtrudniejsze kwestie związane z wyjściem z firmy badani przedsiębiorcy, niezależnie czy postrzegali swoją firmę jako rodzinną czy też nie, uznali kwestie związane z biurokracją procesu wyjścia jak również jej opuszczenie. Na kolejnych miejscach listy potencjalnych barier dla swojego wyjścia respondenci z obu grup umieścili kwestie związane z finansowaniem tego procesu oraz wycenę firmy.
2021
8
STRONY
3-10
Szklany sufit w kulturze? Kobiety na stanowiskach kierowniczych w publicznych instytucjach kultury w Polsce
Anna Góral

Ostatnie dekady cechują liczne zmiany, które zaszły w zakresie funkcjonowania organizacji. Jedna z nich dotyczy rozumienia ról organizacyjnych kobiet, które początkowo utożsamiane z niższym personelem administracyjnym, zaczęły coraz częściej i skuteczniej sięgać również po stanowiska specjalistyczne i kierownicze. Pomimo tego, co podkreślają liczne badania, wzrost udziału kobiet na stanowiskach przywódczych w organizacjach jest wciąż powolny, nawet w sektorach o wysokim wskaźniku feminizacji. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie skali zjawiska, jakim jest różnorodność płci w strukturach władzy w polskich publicznych instytucjach kultury. Podstawę niniejszego opracowania stanowią badania ilościowe oparte o metodę analizy danych statystycznych. Ich podstawę stanowiły dane dotyczące zatrudnienia i pełnionych w publicznych instytucjach kultury funkcji kierowniczych przez kobiety i mężczyzn. W analizie uwzględniono dane z 512 publicznych instytucji kultury. W rezultacie przeprowadzonych badań udało się ukazać skalę dysproporcji w zakresie dystrybucji władzy w publicznych instytucjach kultury w Polsce.
2021
9
STRONY
3-11
Profesor Ber Haus jako twórca wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania
Czesław Zając, Dominika Bąk-Grabowska, Katarzyna Piórkowska, Katarzyna Piwowar-Sulej, Agnieszka Marta Sokołowska-Durkalec

Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki jednego z mistrzów zarządzania w Polsce, Profesora Bera Hausa i jego podopiecznych / kontynuatorów oraz wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania, której Profesor jest twórcą.

W warstwie teoretycznej wykorzystano narracyjny przegląd literatury, a w warstwie empirycznej zastosowano metodę biograficzną, badania zza biurka oraz badania terenowe (indywidualne wywiady z osobami – w przypadku wątpliwości płynących z analizy danych wtórnych).

Konsekwentnie, w ramach opracowania syntetycznie przedstawiono zawodową biografię Profesora Bera Hausa, wskazano główne charakterystyki empirycznej szkoły zarządzania na tle szkół zarządzania, a także zaprezentowano kontynuatorów (łącznie 176) wrocławskiej empirycznej szkoły zarządzania zainicjowanej przez Profesora Bera Hausa – począwszy od bezpośrednich podopiecznych poprzez wypromowanych przez nich doktorów / doktorów habilitowanych i skończywszy na liczbie wypromowanych doktorów przez tych ostatnich.
2021
10
STRONY
3-9