Kultura organizacyjna przedsiębiorstw społecznych

Barbara Mazur; Krystyna Zimnoch

doi:10.33141/po.2022.8.2

Rok wydania: 2022

Numer czasopisma: 8

Słowa kluczowe: kultura organizacyjna, przedsiębiorstwa społeczne, spółki, sprawozdania z działalności

Strony: 14-21

Język publikacji: Polski

Kultura organizacyjna przedsiębiorstw społecznych

Barbara Mazur, Krystyna Zimnoch

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie specyfiki kultury organizacyjnej przedsiębiorstw społecznych, a w tej grupie – spółdzielczych, na tle kultur organizacyjnych przedsiębiorstw komercyjnych- spółek. Metodyka badań opierała się na przeprowadzeniu analizy porównawczej sprawozdań z działalności zarządu spółdzielni i spółek z wybranych branż. Badanie miało charakter jakościowy. W artykule wykorzystaNo. dane z portalu z ministerstwa sprawiedliwości Krajowego Rejestru Sądowego www.ekrs.ms.gov.pl oraz aplikację Ministerstwa Finansów e-Sprawozdania. Wyniki badań potwierdzają odmienność profilów kultur organizacyjnych przedsiębiorstw społecznych i przedsiębiorstw komercyjnych działających w Polsce. W ich świetle kultury organizacyjne przedsiębiorstw społecznych są bardziej zorientowane na relacje społeczne, podczas gdy kultury organizacyjne przedsiębiorstw komercyjnych są bardziej zorientowane na zadania. Powyższe wnioski opierają się na wyniku analizy sprawozdań spółdzielni, w których przebijają się wartości reprezentowane przez członków spółdzielni, oraz sprawozdań przedsiębiorstw komercyjnych, które cechują się odwoływaniem do wartości uznawanych przede wszystkim przez zarząd. Ograniczeniem badania jest przeprowadzenie ich tylko w odniesieniu do przedsiębiorstw działających w jednym kraju. Ograniczona jest też ich liczba. Badane są wartości kultur organizacyjnych zdeterminowane głównie formą i strukturą organizacji. Dalsze badania powinny dostarczyć odpowiedzi na pytanie, jaki typ kultury organizacyjnej mają przedsiębiorstwa społeczne w Polsce, gdyby przebadać ich pracowników instrumentem oceny kultury organizacyjnej OCAI.

Bibliografia

[1] Brdulak J., Florczak E. (2011), Usytuowanie przedsiębiorstwa społecznego w gospodarce, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, Nr 1–2, s. 32–33. [2] Buttler D. (2009), Ekonomia sektora non profit. Krytyka i reinterpretacja wybranych aspektów teoretycznych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Z. 4, s. 133–143. [3] Camargo Benavides A.F., Ehrenhard M. (2021), Rediscovering the Cooperative Enterprise: A Systematic Review of Current Topics and Avenues for Future Research, Vol. 32, pp. 964–978. [4] Cameron K.S., Quinn R.E.(2006), Kultura organizacyjna – diagnoza i zmiana, Oficyna ekonomiczna, Kraków. [5] Cameron K.S., Quinn, R.E. (2011), Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework, 3rd ed., Jossey-Bass, San Francisco. [6] Czerska M. (2003), Zmiana kulturowa organizacji, wyzwanie dla współczesnego menedżera, Wydawnictwo Difin, Warszawa. [7] Chuda A. (2017), Metodyka diagnozy kultury organizacyjnej na podstawie modelu Camerona i Quinna, „Acta Universitatis Nicolai Copernici Zarządzanie”, T. 44, Nr 1, s. 90–102. [8] Defourny J., Nyssens M. (2012), The EMES Approach of Social Enterprise in a Comparative Perspective, Working Paper, 12/03, EMES European Research Network, Liege- Louvain. [9] Diochon M., Anderson A.R. (2011), Ambivalence and Ambiguity in SE; Narratives about Values in Reconciling Purpose and Practices, „International Entrepreneurship and Management Journal”, Vol. 7, No. 1, pp. 93–109. [10] Ferreira M.R, Rodrigues A.C, Marques C.P. (2015), Organizational Culture in Cooperatives: an exploratory approach, 26th IBIMA Conference, Madrid. [11] Harrison R. (1995), The Collected Papers of Roger Harrison, Jossey-Bass, San Francisco. [12] International Co-operative Alliance, http://ica.coop/en/whats-co-op/co-operative-identity-values-principles, access date: 30.09.2022. [13] Kostera M., Kownacki S., Szumski A. (2010), Zachowania organizacyjne: motywacja, przywództwo, kultura organizacyjna, [w:] A.K. Kozmiński, W. Piotrowski (red.), Zarządzanie – teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 311–396. [14] Kyriakopoulos K., Meulenberg M., Nilsson J. (2004), The Impact of Cooperative Structure and Firm Culture on Market Orientation and Performance, Agribusiness, Wiley Periodicals, Vol. 20, No. 4, pp. 379–396. [15] Machado H.P.V., Gaiotto S.A.V., Rovaris Machado M.C. (2021), Growth and Social Entrepreneurs: The Challenge of Conciliating Economic and Social Values, „Revista de Gestao”, Vol. 28, No. 1, pp. 2–22. [16] Mazur B. (2012), Kultura organizacyjna w zróżnicowanym kulturowo otoczeniu, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok. [17] Mazur B. (2021), Organizational Culture under Religious Influence, [in:] S.D. Göker (ed.), A Closer Look at Organizational Culture in Action, IntechOpen, London, pp. 17–32. [18] Mierzwa D. (2021), Organizational Culture of Cooperative Enterprises in Poland: An Empirical Study, European Research Studies Journal, Vol. XXIV, No. 1, pp. 241–261. [19] Miller, T.L., Wesley, I., Curtis, L. (2010), Assessing Mission and Resources for Social Change: An Organizational Identity Perspective on Social Venture Capitalists’ Decision Criteria, „Entrepreneurship Theory and Practice”, Vol. 34, No. 4, pp. 705–733. [20] Pachura, A. (2021), Modelling of Cross-Organisational Cooperation for Social Entrepreneurship, „Social Sciences”, Vol. 10, No. 201, https://doi.org/10.3390/socsci10060201. Schein E.H. (1985), Organizational Culture and Leadership, Jossey-Bass, San Francisco. [21] Schein E.H. (2004), Organizational Culture and Leadership, Jossey-Bass, San Francisco. [22] Smircich L. (1983), Concepts of Culture and Organizational Analysis, „Administrative Science Quarterly, Vol. 28, No. 3, pp. 339–358. [23]Starnawska M. (2016), Przedsiębiorczość społeczna – wyzwania, przyczyny i sugestie dla obszaru badawczego, Problemy Zarządzania, Nr 3 (61), T. 1, s. 13–31. [24] Sułkowski Ł. (2013), Elementy kultur organizacyjnych przedsiębiorstw rodzinnych w Polsce, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, T. 14, z. 6, cz. 3, Firmy Rodzinne – wyzwania globalne i lokalne, s. 13–20. [25] Wronka-Pośpiech M., (2017), Kulturowe uwarunkowania zarządzania przedsiębiorstwem społecznym, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Nr 336, s. 90–102. [26] Zimnoch K. (2018), Wartość dodana przedsiębiorstw spółdzielczych w skali lokalnej i regionalnej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Publikacje z rocznika

Szkoła zarządzania – pojęcie (nie)rozpoznane

Katarzyna Piwowar-Sulej, Agnieszka Sokołowska-Durkalec

Celem artykułu jest przybliżenie procesu powstawania szkół naukowych ze szczególnym uwzględnieniem szkół zarządzania. Do realizacji celu wykorzystano narracyjny, krytyczny przegląd literatury. W opracowaniu przedstawiono pojęcie szkół naukowych wraz z charakterystyką procesu ich rozwoju. W ramach wprowadzenia do zagadnienia szkół zarządzania opisano specyficzne cechy nauk o zarządzaniu. Następnie syntetycznie omówiono najczęściej prezentowane w literaturze szkoły zarządzania, przywołując nazwiska ich przedstawicieli. W toku analizy publikacji poruszających kwestię szkół naukowych, w tym szkół zarządzania, zidentyfikowano kluczowe obszary problemowe związane z ich tworzeniem i rozwojem. Do kluczowych wniosków z przeprowadzonej analizy można zaliczyć: niedostatek źródeł literaturowych poświęconych kompleksowej analizie problematyki szkół zarządzania oraz istnienie wielu dylematów konstytuowania szkół zarządzania we współczesnych warunkach funkcjonowania i rozwoju dyscypliny nauk o zarządzaniu.

2022

STRONY

4-10

Percepcja otoczenia zewnętrznego a strategia innowacji przedsiębiorstwa

Agnieszka Sopińska

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy sposób postrzegania otoczenia zewnętrznego (otoczenie przychylne vs neutralne vs wrogie) wpływa na rodzaj realizowanej przez przedsiębiorstwo strategii innowacji (strategia innowatora vs obrońcy vs analityka vs biernie reagującego)? Za podstawę do udzielenia odpowiedzi posłużyły badania 74 największych przedsiębiorstw działające na polskim rynku, które w ostatnich pięciu latach wprowadziły przynajmniej jedną innowację. Uzyskane wyniki nie potwierdziły statystycznie istotnych zależności pomiędzy zmiennymi, a pozwoliły jedynie na sformułowanie następujących spostrzeżeń: strategia analityka była relatywnie częściej realizowana w warunkach otoczenia wrogiego, niż w warunkach otoczenia przychylnego lub obojętnego; strategia obrońcy relatywnie częściej była realizowana przez przedsiębiorstwa postrzegające otoczenie jako przychylne, niż wrogie lub obojętne; strategia innowatora, niezależnie od sposobu postrzegania otoczenia, była najrzadziej wybieraną strategią innowacji wśród badanych podmiotów.

2022

STRONY

3-11

Przegląd głównych powodów działania, wizji oraz misji największych polskich firm prywatnych

Adam Kowalik

Wizja i misja stanowią jedno z ważniejszych instrumentów zarządzania. Poza misją i wizją coraz częściej przedsiębiorstwa definiują także swój główny powód działania (purpose). Celem niniejszej pracy jest opisanie czy i jak największe polskie przedsiębiorstwa prywatne formułują swoje powody działania, wizje i misje. W badaniu uwzględniono 100 największych polskich firm prywatnych według rankingu Forbes „Ranking 100 Największych Polskich Firm Prywatnych” z 2020 roku. Ustalono, że żadna firma nie posiadała na swojej stronie informacji o powodzie swojej działalności. Zidentyfikowano 16 firm, które komunikowały swoją wizję, z czego w 9 przypadkach była ona sformułowana poprawnie, a w 7 niepoprawnie. Misję komunikowało na swoich stronach internetowych 38 firm, przy czym w 22 przypadkach była ona sformułowana poprawnie, a w 16 niepoprawnie. Podano przykłady sformułowań wizji i misji uznanych za poprawne oraz niepoprawne. Zaproponowano także kierunki dalszych badań.