Rok wydania: 2023
Numer czasopisma: 3
Słowa kluczowe: regulacja, teoria agencji
Strony: 150-158
Język publikacji: Polski
Bariery publicznej regulacji rynku z perspektywy teorii agencji
Abstrakt
Celem artykułu jest określenie znaczenia barier ograniczających relację opartą na współpracy pomiędzy organami regulacyjnymi a przedsiębiorstwami w zakresie regulacji. Przyjęto perspektywę urzędników Urzędu Komunikacji Elektronicznej i Urzędu Regulacji Energetyki, wśród których przeprowadzono badania ankietowe. Stwierdzono, że rozbieżność celów i asymetria informacji podkreślane w teorii agencji są także najbardziej istotnymi barierami formalnymi powstania relacji opartej na współpracy. Poza tym wyniki badań wskazują, choć w zdecydowane mniejszym zakresie, na znaczenie barier w postaci biurokracji oraz brak wypracowanych modeli współpracy. Wśród barier nieformalnych wyróżnia się brak zaufania oraz brak partnerskich stosunków współpracy. Nieuczciwość działań dla większości urzędników nie stanowi bariery relacji pomiędzy regulatorem a przedsiębiorstwami. Tym samym istnieje wątpliwość co do możliwości wystąpienia pokusy nadużycia wskazywanej w teorii agencji. Barierą nie jest również brak świadomości konieczności współpracy w zakresie regulacji. Syntetyczne wartości poszczególnych barier wskazują, że znaczenie barier formalnych jest większe od barier nieformalnych. Ponadto w trzech na osiem przypadków bariery formalne i nieformalne mają różne znaczenie dla urzędników „UKE” i „URE”. Zatem, w pewnym zakresie, znaczenie barier jest zależne od rynku, który podlega regulacji. Wyniki badań wskazują na konieczność uzupełnienia tradycyjnego podejścia do regulacji skupiającego się jej motywach i skutkach o podejście bazujące na teorii agencji w zakresie barier współpracy w relacji agent–pryncypał.
Bibliografia
Alam N. (2022), Moral Hazard Problem in Public Policymakers, „European Scientific Journal”, Vol. 19, No. 7, pp. 296–317.
Aluchna M., Słomka A. (2001), Geneza rozwoju koncepcji nadzoru korporacyjnego. Teoria agencji, „Przegląd Organizacji”, Nr 9, s. 13–16.
Arrow K.J. (1985), The Economics of Agency, [in:] J. Pratt, R. Zeckhauser (Eds.), Principals and Agents: The Structure of Business, Harvard University Press, Cambridge, pp. 37–51.
Benoît C. (2019), The New Political Economy of Regulation, „French Politics”, Vol. 17, No. 4, pp. 482–499.
Bernhold T., Wiesweg N. (2022), Principal–Agent Theory: Perspectives and Practices for Effective Worklapce Solutions, [in:] R. Appel-Meulenbroek, V. Danivskabook (eds.), A Handbook of Management Theories and Models for Office Environments and Services, Routledge, New York, pp. 117–128.
Borkowski M. (2023), Social Capital and Economic Development: PLS-SEM Model, „Gospodarka Narodowa”, Tom 314, Nr 2, s. 11–27.
Business Ready 2023, https://www.worldbank.org/en/businessready, data dostępu: 04.08.2023 r.
Busuioc M., Lodge, M. (2017), Reputation and Accountability Relationships: Managing Accountability Expectations Through Reputation, „Public Administration Review, Vol. 77, No. 1, pp. 91–100.
Clara N., Cocco J.F., Naaraayanan L., Sharma V. (2022), Investments that Make our Homes Greener: The Role of Regulation, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4009054, access date: 10.07.2023.
Coletti P., Radaelli C. (2013), Economic Rationales, Learning, and Regulatory Policy Instruments, „Public Administration”, Vol. 91, No. 4, pp. 1056–1070.
Cowden B.J., Bendickson J.S., Bungcayao J., Womack S. (2003), Unicorns and Agency Theory: Agreeable Moral Hazard, „Journal of Small Business Strategy”, Vol. 30, No. 2, pp. 17–25.
Ćwikła M. (2020), Nowe konteksty użycia pojęcia w zarządzaniu projektami, „Przegląd Organizacji”, Nr 8, s. 20–28.
Daly H. (2015), Conflicts of Interest in Agency Theory: A Theoretical Overview, „Global Journal of Human-Social Science: E, Economics”, Vol. 15, No. 1, pp. 17–22.
Debbichia S., Slama R.B. (2022), Impact of Regulatory Process on Telecom Firm Performance: Evidence from Non Parametric Approach, „Quantitative Economics and Management Studies”, Vol. 3, No. 1, pp. 44–57.
Dudley S.E., Brito J. (2012), Regulation: A Primer Second Edition, The George Washington University, Regulatory Studies Center, Washington.
Fremeth A.R., Holburn G.L.F. (2012), Information Asymmetries and Regulatory Decision Costs: An Analysis of U.S. Electric Utility Rate Changes 1980--2000, „The Journal of Law, Economics, and Organization”, Vol. 28, No. 1, pp. 127–162.
Friedman M. (2008), Kapitalizm i wolność, Helion, Gliwice.
Fukuyama F. (2003), Kapitał społeczny, [w:] L.E. Harrison, S.P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, Zysk i S-ka, Poznań, s. 169–187.
Ge H. (2023), Measuring Regulatory Barriers Using. Annual Reports of Firms, Cornell University, https://arxiv.org/abs/2301.11084, access date: 10.07.2023.
Genakos C., Verboven F., Valletti T. (2018), Evaluating Market Consolidation in Mobile Communications, „Economic Policy”, Vol. 33, No. 93, pp. 45–100.
González C.I., Verhoest K. (2020), De Facto Regulatory Decision–Making Processes in Telecommunications Regulation: Explaining Influence Relationships with Exponential Random Graph Models, „Journal of Public Policy”, Vol. 40, No. 1, pp. 144–170.
Gulotty R. (2020), Narrowing the Channel: The Politics of Regulatory Protection in International Trade, University of Chicago Press, Chicago.
Gwala R.S., Mashau P. (2023), Tracing the Evolution of Agency Theory in Corporate Governances, [in:] N. Baporikar (Ed), Governance as a Catalyst for Public Sector Sustainability, IGI Global, Hershey, Pennsylvania, USA, pp. 260–285.
Gwartney J., Lawson R., Hall J., Murphy R. (2022), Economic Freedom Dataset, Published in Economic Freedom of the World: 2022 Annual Report, Fraser Institute, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/economic-freedom-of-the-world-2022.pdf, access date: 10.07.2023.
Hantke–Domas M. (2003), The Public Interest Theory of Regulation: Non–Existence or Misinterpretation? „European Journal of Law and Economics”, Vol. 15, No. 2, pp. 165–194.
Hanretty C., Koop C. (2018), Political Independence, Accountability, and the Quality of Regulatory Decision–Making, „Comparative Political Studies”, Vol. 51, No. 1, pp. 38–75.
Hertog J. (2010), Review of Economic Theories of Regulation, Tjalling C. Koopmans Research Institute, Utrecht School of Economics, Utrecht University, Utrecht.
Housner J. (2017), Wartości, normy, dobra, „Zarządzanie Publiczne”, Nr 1 (39), s. 134–158.
Jensen M.C., Meckling W.H. (1976), Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure, „Journal of Financial Economics”, Vol. 3, No. 4, pp. 305–360.
Kahneman D., Sibony O., Sunstein C.R. (2021), Szum, Media Rodzina, Poznań.
Koop C., Lodge M. (2017), What is Regulation? An Interdisciplinary Concept Analysis, „Regulation & Governance”, Vol. 11, No. 1, pp. 95–108.
Kraft J., Ravis J.L. (1998), Theories of the Firm, [in:] R. Arena, C. Longhi (Eds.), Markets and Organization, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg, pp. 245–246.
Laffont J.–J., Tirole J. (1991), The Politics of Government Decision–Making: A Theory of Regulatory Capture, „The Quarterly Journal of Economics”, Vol. 106, No. 4, pp. 1089–1127.
Maggetti M., Papadopoulos Y. (2018), The Principal–Agent Framework and Independent Regulatory Agencies, „Political Studies Review”, Vol. 16, No. 3, pp. 172–183.
Magruk A. (2005), Foresight – nowa metoda prognozowania heurystycznego, [w:] L. Kiełtyka, J. Nazarko (red.), Technologie i prognozowanie w zarządzaniu. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
Marjosola H. (2021), The Problem of Regulatory Arbitrage: A Transaction Cost Economics Perspective, „Regulation & Governance”, Vol. 15, No. 2, pp. 388–407.
McLaughlin R., Safieddine A. (2008), Regulation and Information Asymmetry: Evidence from the Performance of Industrial and Utility Firms Issuing Seasoned Equity in the USA, „Journal of Financial Regulation and Compliance”, Vol. 16, No. 1, pp. 59–76.
Mizutani F., Nakamura E. (2019), Regulation, Public Interest, and Private Interest: an Empirical Investigation of Firms in Japan, „Empirical Economics”, Vol 56, No. 4, pp. 1433–1454.
Monteiro P., Adler P.S. (2021), Bureaucracy For the 21st Century: Clarifying and Expanding Our View of Bureaucratic Organization, „Academy of Management Annals”, December 21, pp. 1–80, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4008916, access date: 10.07.2023.
Muhanguzi K.B. (2019), An Empirical Test of the Agency Theory in Corporate Governance of SACCOs in Uganda, https://ssrn.com/abstract=3454396, access date: 10.07.2023.
Nagaj R., Szkudlarek P. (2012), Regulacja na rynkach sieciowych w Polsce w kontekście ekonomii dobrobytu, „Studia Ekonomiczne”, Nr 102, s. 205–213.
Öztuna A. (2023), The New Political Economy of Regulation, „Modern Economy”, Vol. 14, No. 4, pp. 323–346.
Panda B., Leepsa N.M. (2017), Agency Theory: Review of Theory and Evidence on Problems and Perspectives, „Indian Journal of Corporate Governance”, Vol. 10, No. 1, pp. 74–95.
Peltzman S. (2021), Stigler's Theory of Economic Regulation After Fifty Years, University of Chicago, Coase-Sandor Institute for Law & Economics Research Paper No. 925, https://ssrn.com/abstract=3785342, access date: 18.09.2023.
Ross S.A. (1973), The Economic Theory of Agency: The Principal's Problem, „The American Economic Review”, Vol. 63, No. 2, pp. 134–139.
Rymsza A. (2007), Klasyczne koncepcje kapitału społecznego, [w:] T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 23–40.
Sawyer L.P., Hovenkamp, H. (2019), New Perspectives in Regulatory History, „Business History Review”, Vol. 93, No. 4, pp. 660–661.
Saz–Carranza A., Albareda A., Federo R. (2020), Network Tasks and Accountability: A Configurational Analysis of EU Regulatory Networks, „Public Administration”, Vol. 98, No. 2, pp. 480–497.
Scheerlinck G., Buts C., Reniers G., Cools M. (2017), Law in Action in the Private Security Industry: The Impact of Regulation on Competition, „European Competition and Regulatory Law Review”, Vol. 1, No. 2, pp. 96–114.
Short, J.L. (2023), In Search of the Public Interest, „Yale Journal on Regulation”, Vol. 40 (759), pp. 101–180.
Shortall T., Cave M. (2015), Is Symmetric Access Regulation a Policy Choice? Evidence from the Deployment of NGA in Europe, „Communications and Strategie”, Vol. 1, No. 98, pp. 17–41.
Siddiqui M., Razzaq N., Malik F., Gul S. (2013), Internal Corporate Governance Mechanisms and Agency Cost: Evidence from Large KSE Listed Firms, „European Journal of Business and Management”, Vol. 5, No. 23, pp. 103–110.
Smyth R., Soderberg M. (2010), Public Interest and Regulatory Capture in the Swedish Electricity Market, „Journal of Regulatory Economics”, Vol. 38, No. 3, pp. 292–312.
Spiller P.T. (2013), Transaction Cost of Regulation, „Journal of Economic Behavior & Organization”, Vol. 89, No. C, pp. 232–242.
Staudt P., Garttner J., Weinhardt C. (2017), Electricity and Telecommunication Markets: A Discussion of Market Designs, 14th International Conference on the European Energy Market (EEM), Dresden, Germany, pp. 1–6.
Stempień J.R., Rostocki W.A. (2013), Wywiady eksperckie i wywiady delfickie w socjologii – możliwości i konsekwencje wykorzystania. Przykłady doświadczeń badawczych, „Przegląd Socjologiczny” Vol. 62, Nr 1, s. 87–100.
Stigler G. (1971), The Theory of Economic Regulation, „The Bell Journal of Economics and Management Sciences”, Vol. 2, No. 1, pp. 3–21.
Stiglitz J.E. (2000), The Contributions of the Economics of Information to Twentieth Century Economics, „The Quarterly Journal of Economics”, Vol. 115, No. 4, pp. 1441–1478.
Sun R.-T., Garimella A., Han W., Chang H.-L., Shaw M.J. (2020), Transformation of the Transaction Cost and the Agency Cost in an Organization and the Applicability of Blockchain – A Case Study of Peer-to-Peer Insurance, „Front. Blockchain”, Vol. 3, Article 24, pp. 1–16.
Szkudlarek P. (2014), Telecommunications Services Market in the Light of the Agency Theory and the Transaction Cost Theory under New Institutional Economics: Case for Poland, „Journal of International Studies”, Vol. 7, No. 3, pp. 70– 80.
Szkudlarek P. (2016), Rynek usług telekomunikacyjnych w Polsce w kontekście budowy potencjału gospodarczego, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, Nr 286, s. 165–174.
Szkudlarek P. (2022), Regulacja z perspektywy ekonomii instytucjonalnej i ekonomii behawioralnej na przykładzie rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Szpringer W. (2010), Regulacja konkurencji a konkurencja regulacyjna. Ujęcie instytucjonalne, Wydawnictwo Poltex, Warszawa.
Szydło M. (2005), Regulacja sektorów infrastrukturalnych jako rodzaj funkcji państwa wobec gospodarki, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa.
Tuszkiewicz M.A., Maruszewska E.W. (2021), Wykorzystanie teorii agencji w publikacjach polskich autorów – potrzeba rozszerzenia badań z zakresu rachunkowości behawioralnej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, Vol. 45, Nr 4, s. 135–152.
Viscusi W.K., Harrington J.E., Vernon J.M. (2005), Economics of Regulation and Antitrust, The MIT Press, Cambridge.
Wasserman N. (2006), Stewards, Agents, and the Founder Discount: Executive Compensation in New Ventures, „Academy of Management Journal”, Vol. 49, No. 5, pp. 960–976.