logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2023
Numer czasopisma: 3
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja w biznesie, interfejs człowiek-komputer, przetwarzanie języka naturalnego, podejmowanie decyzji
Strony: 255-263
Język publikacji: Polski
Pobierz
Generatywne modele sztucznej inteligencji w zarządzaniu
Jerzy Korczak, Ilona Pawełoszek, Maciej Pondel
Abstrakt
Sztuczna inteligencja ma dzisiaj ogromny wpływ na systemy informacyjne i praktyki zarządzania. Obiecujące wyniki w dziedzinie eksploracji danych, sieci semantycznych i przetwarzania języka naturalnego skłoniły autorów do refleksji nad przyszłością tzw. inteligentnych technologii w zarządzaniu. Nasz artykuł koncentruje się na metodach i technikach komunikacji menedżera z systemem, wspartych sztuczną inteligencją, głównie w przetwarzaniu zapytań w języku naturalnym. W artykule omówiono, z perspektywy zarządzania, niedawno wdrożone technologie AI, zaproponowane przez Google i Microsoft, w szczególności Google Bard i Bing. Chatboty te używają generatywnych modeli sztucznej inteligencji, nauczonych na dużych zbiorach informacji niezbędnych do zrozumienia zapytań i generowania odpowiedzi. Dla zilustrowania walorów i ograniczeń nowych technologii przedstawiono przykład podejmowania decyzji menedżerskich z wykorzystaniem dużych modeli językowych i danych z systemu Business Intelligence. Przeprowadzono eksperyment polegający na integracji narzędzia BI z modelem językowym, którego celem jest udzielenie pomocy menedżerowi w interpretacji kluczowych wskaźników biznesowych prezentowanych w systemie BI. Przygotowana platforma eksperymentalna została zweryfikowana w ramach studium przypadku. W ostatnim punkcie podsumowano oczekiwania i ograniczenia zastosowań generatywnej sztucznej inteligencji w zarządzaniu.
Bibliografia
[1] Adiwardana D., Luong M.T., So D.R., Hall J., Fiedel N., Thoppilan R., Yang Z., Kulshreshtha A., Nemade G., Lu Y. (2020), Towards a Human-like Open-domain Chatbot, arXiv preprint arXiv:2001.09977. [2] Alexopoulos P. (2020), Semantic Modeling for Data. Avoiding Pitfalls and Breaking Dilemmas, O'Reilly Media, Sebastopol. [3] Babcock J., Bali R. (2021), Generative AI with Python and TensorFlow 2, Packt, Birmingham. [4] Berners-Lee T., Hendler J., Lassila O. (2001), The Semantic Web, „Scientific American” Vol. 284, No. 5, pp. 34–43. [5] Bollacker K., Evans C., Paritosh P., Sturge T., Taylor J. (2008), Freebase: A Collaboratively Created Graph Database for Structuring Human Knowledge, Proceedings of the 2008 ACM SIGMOD International Conference on Management of Data, ACM, New York, pp. 1247–1250. [6] Bostrom N. (2016), Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies, Oxford University Press. [7] Brown T., Mann B., Ryder N., Subbiah M., Kaplan J.D., Dhariwal P., Neelakantan A., Shyam P., Sastry G., Askell A., Agarwal S. (2020), Language Models Are Few-shot Learners. „Advances in Neural Information Processing Systems”, Vol. 33, pp. 1877–1901. [8] Canbek N.G., Mutlu M.E. (2016), On the Track of Artificial Intelligence: Learning with Intelligent Personal Assistants, „Journal of Human Sciences”, Vol. 13, No. 1, pp. 592–601. [9] Chien C.F., Dauzère-Pérès S., Huh W.T., Jang Y.J., Morrison J.R. (2020), Artificial Intelligence in Manufacturing and Logistics Systems: Algorithms, Applications, and Case Studies, „International Journal of Production Research”, Vol. 58, No. 9, pp. 2730–2731. [10] Chui M., Hazan E., Roberts R. (2023), The Economic Potential of Generative AI: The Next Productivity Frontier, McKinsey & Company, New York, https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/the-economic-potential-of-generative-AI-the-next-productivity-frontier#/, access date: 10.08.2023. [11] Cook M. (2022), Benchmarking: Diffbot Knowledge Graph versus Google Knowledge Graph, https://blog.diffbot.com/author/merrill/, access date: 10.08.2023. [12] Foster D. (2019), Generative Deep Learning: Teaching Machines to Paint, Write, Compose, and Play, O’Reilly, Sebastopol. [13] Fraley A. (2023), The Artificial Intelligence and Generative AI Bible, AlgoRay Publishing. [14] Google AI (2023), PaLM 2, https://ai.google/discover/palm2/, access date: 10.08.2023. [15] Gulliksen J., Cajander, Å., Sad, B., Eriksson, E., Kavathatzopoulos I. (2009), User-centered Systems Design as Organizational Change, „International Journal of Technology and Human Interaction”, Vol. 5, No. 3, pp. 13–53. [16] Härlin T., Rova G.B., Singla A., Sokolov O., Sukharevsky A. (2023) Exploring Opportunities in the Generative AI Value Chain, McKinsey, https://www.mckinsey.com/capabilities/quantumblack/our-insights/exploring-opportunities-in-the-generative-ai-value-chain, access date: 10.08.2023. [17] Hoffman R. (2023), Impromptu: Amplifying Our Humanity through AI, Dallepedia. [18] Hussien A., Rahma A., Wahab A. (2021), Recommendation Systems for E-commerce Systems: An Overview, Journal of Physics Conference Series, Vol. 1897, No. 1, art. 012024. [19] Johnson Panadan A. (2020), Comparative Study of Statistical and Neural Network Language Modelling in Sentence Generation, „International Research Journal of Engineering and Technology”, Vol. 7, No. 7. [20] Kurzweil R. (2006), Singularity is Near. When Humans Transcend Biology, Penguin Books, London. [21] LifeArchitect (2023), Inside Language Models (from GPT-4 to PaLM), https://lifearchitect.ai/models/, access date: 10.08.2023. [22] Lopatovska I. (2019), Overview of the Intelligent Personal Assistants, „Ukrainian Journal on Library and Information Science”, Vol. 3, pp. 72–79. [23] Min B., Ross H., Sulem E., Ben Veyseh A.P., Nguyen T.H., Sainz O., Agirre E., Heinz I., Roth D. (2021), Recent Advances in Natural Language Processing via Large Pre-trained Language Models: A Survey. arXiv:2111.01243v1 [cs.CL]. [24] Pawełoszek I., Korczak J. (2023), Future Manager – Perspective of Human and Artificial Intelligence, Futures, (to be published). [25] Power D.J. (2008), Decision Support Systems: A Historical Overview, [in:] Handbook on Decision Support Systems 1. International Handbooks Information System, Springer, Berlin, Heidelberg, pp. 121–140. [26] Singhal A. (2012), Introducing the Knowledge Graph: Things, not Strings, The Keyword (blog), Google. May 26, https://blog.google/products/search/introducing-knowledge-graph-things-not/, access date: 10.08.2023. [27] Stohr E. A., White N. (1983), User Interfaces for Decision Support Systems: An Overview, NYU Working Paper No. IS-82–63, https://ssrn.com/abstract=1290182 , access date: 10.08.2023. [28] Sushma D., Nalini M. K., Ashok Kumar R. (2023), Generative AI: A Comprehensive Study of Advancements and Application, „International Journal of Scientific Development and Research”, Vol. 8, No. 8, pp. 479–483. [29] Tarus J.K., Niu Z., Mustafa G. (2018), Knowledge-based Recommendation: A Review of Ontology-based Recommender Systems for E-learning, Artificial Intelligence Review, Vol. 50, pp. 21–48. [30] Thoppilan R., De Freitas D., Hall J. (2022), LaMDA: Language Models for Dialog Applications, Computation and Language, Cornell University, New York. [31] Torrey L., Shavlik J. (2010), Transfer Learning, [in:] Handbook of Research on Machine Learning Applications and Trends: Algorithms, Methods, and Techniques, IGI Global, Hershey, pp. 242–264. [32] Vinyals O., Le Q.V. (2015), A Neural Conversational Model, Proceedings of the 31st International Conference on Machine Learning, ICML, Lille. [33] Wang H., Guo B., Zeng Y., Ding Y., Qiu C., Zhang Y., Yao L., Yu Z. (2022). Enabling Harmonious Human-Machine Interaction with Visual-Context Augmented Dialogue System: A Review, arXiv:2207.00782v1 [cs.AI]. [34] Wolfram S. (2023), What Is ChatGPT Doing ... and Why Does It Work?, Stephen Wolfram Writings, http://writings.stephenwolfram.com/2023/02/what-is-chatgpt-doing-and-why-does-it-work, access date: 10.08.2023.
Publikacje z rocznika
Szkoła zarządzania Andrzeja K. Koźmińskiego
Tomasz Olejniczak, Dominika Latusek-Jurczak
Okres transformacji postawił przed dyscypliną zarządzania szereg wyzwań, takich jak konieczność łączenia wiedzy z różnych dyscyplin, integracji z międzynarodowymi trendami naukowymi, przebudowa istniejących struktur gospodarczych i organizacyjnych oraz towarzysząca im reorganizacja nauki i edukacji w obszarze zarządzania. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sylwetki i dorobku Andrzeja K. Koźmińskiego w kontekście tego okresu burzliwej transformacji oraz próba określenia genezy i ram Jego szkoły naukowej. Artykuł został opracowany w oparciu o przegląd istniejącego dorobku oraz wywiady z bohaterem artykułu, jak i materiały archiwalne znajdujące się w posiadaniu Biblioteki Akademii Leona Koźmińskiego. Wyniki analizy prezentują fundamentalny wpływ Andrzeja K. Koźmińskiego na dyscyplinę zarządzania w okresie transformacji oraz umiejętność budowy samodzielnej i wpływowej szkoły naukowej o niezwykle wyraźnym profilu cechującym się interdyscyplinarnością i umiędzynarodowieniem.
2023
1
STRONY
4-12
Profesor Alicja Jaruga jako twórca łódzkiej szkoły rachunkowości
Ewa Walińska
Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki Profesor Alicji Jarugi, twórcy łódzkiej szkoły rachunkowości, badacza o uznanym dorobku naukowym i dydaktycznym. Profesor Jaruga była prawdziwą pasjonatką nauki rachunkowości, której poświęciła 60 lat życia zawodowego. Inspirowała swoich podwładnych i współpracowników do podejmowania nowatorskich i trudnych wyzwań badawczych. Artykuł składa się z trzech części oraz podsumowania. W pierwszej części przedstawiono istotę systemu informacyjnego rachunkowości organizacji, będącego przedmiotem badań Profesor Alicji Jarugi. Druga zawiera rys biograficzny Pani Profesor, natomiast w trzeciej przedstawiono Jej różne oblicza – w szczególności jako wybitnego badacza, dydaktyka, wychowawcy kadr naukowych i ambasadora nauki polskiej za granicą. Niniejsze opracowanie jest rezultatem analizy literatury przedmiotu, w tym materiałów archiwalnych, z zastosowaniem metody biograficznej. Przedstawione w artykule fakty i opinie potwierdzają fenomen osobowości Pani Profesor – Jej ogromny wkład w rozwój nauki i praktyki polskiej rachunkowości, utworzenie szkoły naukowej, promowanie kadr naukowych i doskonalenie procesu kształcenia akademickiego w Polsce.
2023
2
STRONY
6-16
Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Część 1
Marek Matejun, Remigiusz Kozłowski
Opracowanie stanowi pierwszą część cyklu pt. „Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi”, którego celem jest prezentacja dorobku, relacji i perspektyw rozwojowych kluczowych przedstawicieli szkoły zarządzania na Uniwersytecie Łódzkim. W artykule przedstawiono genezę powstania oraz retrospektywny wgląd w historię uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Zidentyfikowano 9 kluczowych obszarów badań naukowych, powiązanych bezpośrednio ze strukturą organizacyjną Wydziału Zarządzania. Szczegółowo omówiono relacje pomiędzy mistrzami, współpracownikami i uczniami, a także zidentyfikowano najważniejsze osiągnięcia naukowe szkoły w obszarze teorii oraz metod organizacji i zarządzania, strategii i finansów przedsiębiorstwa, a także rachunkowości.
2023
3
STRONY
5-14
Krytyczne spojrzenie na zastosowanie metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem
Regina Lenart-Gansiniec, Marta Najda-Janoszka
Rozwój wiedzy oraz uzyskanie obiektywnego i uogólnionego wniosku na podstawie zgromadzonych publikacji wymaga zintegrowania wyników istniejących badań empirycznych. Jedną z technik, która w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu jest metaanaliza. Odnosi się ona do statystycznej analizy zbioru wyników badań ilościowych w celu ich syntezy. O ile istnieje wiele publikacji zawierających wskazówki i porady w zakresie metaanalizy w badaniach zarządzania, o tyle ograniczają się one do podejść w zakresie metaanalizy, jej korzyści, procedur przeprowadzania oraz raportowania wyników. Pomijana jest kwestia słabych stron metaanalizy i sposobów ich przezwyciężania. Dlatego też w artykule skupiono się identyfikacji słabych stron metaanalizy w badaniach zarządzania oraz sposobach ich mitygacji. W oparciu o przeprowadzony przegląd literatury zidentyfikowano cztery słabe strony metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem, jak: błąd publikacji, heterogeniczność, trudność dostępu do wszystkich mierników oraz czasochłonność. Dodatkowo do każdej słabej strony dostarczono sposoby zmniejszające ryzyko ich pojawienia się.
2023
4
STRONY
6-13
Metodyka oceny efektywności strategii zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Janusz Czekaj, Adam Stabryła
W artykule przedstawiono ogólną koncepcję diagnostycznej oceny skuteczności strategii zmian. Jako podstawowe strategie zmian na poziomie przedsiębiorstwa wyróżniono: rozwojową, stabilizacyjną, restrukturyzacyjną, defensywną. W odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności strategie zmian mogą dotyczyć: technologii, logistyki, marketingu, inwestycji itp. Założeniem metodologicznym proponowanej metodyki jest to, że ocena efektywności powinna być wieloaspektowa. Ocena efektywności odnosi się do relacji wyników osiągniętych w danym okresie cyklu planowania w stosunku do wyników normatywnych (wzorcowych). W tekście uwzględniono następujące komponenty proponowanej metodologii: identyfikację zakresu strategii zmian, bazową analizę diagnostyczną strategii zmian, zagregowaną ewaluację strategii zmian. Jako główny paradygmat przyjęto dyrektywę, że ocena efektywności strategii zmian powinna być dokonywana w wielokryterialnym trybie zagregowanym, z uwzględnieniem minimalnych progów satysfakcji.
2023
1
STRONY
13-21
Postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
Artykuł wpisuje się w nurt badań nad działalnością innowacyjną przedsiębiorstw rodzinnych, a dotyczy postaw rodziny wobec działalności innowacyjnej. Celem artykułu jest empiryczna identyfikacja modelowych (opisanych w literaturze przedmiotu) postaw członków rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych działających na rynku polskim oraz sprawdzenie, czy występują różnice w przyjmowanych postawach w zależności od wybranych zmiennych opisujących cechy przedsiębiorstw. Badania empiryczne na próbie 121 przedsiębiorstw rodzinnych wskazują, że wszystkie modelowe postawy członków rodziny wobec prowadzonej działalności innowacyjnej występowały w zbadanych podmiotach rodzinnych, chociaż w bardzo różnym stopniu. Dominującą postawą jest postawa aktywnego inicjatora i wykonawcy, a rzadziej postawa aktywnego wykonawcy oraz aktywnego inicjatora, natomiast najrzadziej występuje postawa pasywna. Statystyczna analiza zależności między realizowanymi postawami członków rodziny wobec działalności innowacyjnie a wielkością, wiekiem, poziomem innowacyjności i branżą działania przedsiębiorstwa nie wykazała istotnie statystycznych różnic między zbadanymi podmiotami.
2023
2
STRONY
17-25
Agresywna mimikra w zarządzaniu innowacjami. Przykład pseudoinnowacji
Jan Franciszek Jacko
Teoretycznym celem niniejszego studium jest przedstawienie istotnych podobieństw i różnic między innowacjami i pseudo-innowacjami pod względem ich nowości, skuteczności i wydajności. Aplikacyjnym celem badań jest przedstawienie markerów pseudo-innowacji, czyli takich cech, które towarzyszą pseudo-innowacjom. Analiza literatury osiąga poprzedni cel. W tekście przedstawiono genezę odróżnienia pseudo-innowacji od innowacji w teorii ekonomii i zarządzania. Redukcyjne (abdukcyjne) rozumowanie prowadzi do drugiego – praktycznego celu. Ukazuje ono, w jaki sposób rozróżnienie między innowacjami a pseudo-innowacją odzwierciedla założenia definicyjne dotyczące kluczowych pojęć określających nowość, skuteczność i efektywność działań. W badaniu określono te założenia, które pozwalają na operacjonalizację koncepcyjnej różnicy między innowacjami a pseudo-innowacjami. W ten sposób, to rozumowanie objaśnia niektóre z tych zaskakujących praktyk (nazywanych paradoksem innowacji), które wspierają pseudo-innowacje kosztem innowacji. Badanie otwiera teoretyczne i aplikacyjne perspektywy badawcze dotyczące pseudo-innowacji w różnych dziedzinach technologii i gospodarki.
2023
3
STRONY
15-23
Metody i techniki badawcze w naukach o zarządzaniu na przykładzie Przeglądu Organizacji
Jakub Swacha
W niniejszym artykule wykorzystano zbiór 326 artykułów opublikowanych w czasopiśmie „Przegląd Organizacji” w ciagu ostatnich 5 lat do zmierzenia liczby publikacji, w których zastosowano poszczególne metody i techniki gromadzenia danych do badań i ich analizy. Ponadto zbadano podstawowe parametry realizowanych procedur badawczych dla najczęściej spotykanych metod, w szczególności: sposób doboru respondentów i wielkości próby dla badań kwestionariuszowych oraz liczbę analizowanych publikacji dla systematycznych przeglądów literatury. Sprawdzono także względną popularność badań ilościowych i jakościowych w zależności od tematyki badań. Uzyskane wyniki dają wgląd w repertuar metod badawczych stosowanych przez polskich badaczy zajmujących się naukami o zarządzaniu i sposobów realizowania przez nich badań.
2023
4
STRONY
13-22
Europejskie Organizacje Pomostowe w globalnych hubach innowacji – geografia i typologia wsparcia internacjonalizacji firm technologicznych
Paweł Pietrasieński, Katarzyna Rokosz
Celem artykułu było wyjście poza Dolinę Krzemową w celu zbadania form i sposobów wsparcia firm technologicznych w innych wiodących hubach innowacyjnych na świecie. Podążając za Europejskimi Organizacjami Pomostowymi (tzw. Bridge Organizations), zidentyfikowano 20 ekosystemów, w których wsparcie dla internacjonalizacji firm okazało się najintensywniejsze. Dzięki analizie danych wtórnych zidentyfikowano i przeanalizowano ponad 300 organizacji rządowych wspierających międzynarodową ekspansję europejskich firm technologicznych. Z badań wynika, że udział krajów w pomocy firmom w ekspansji na rynkach międzynarodowych jest zróżnicowany. Najczęstszym, stosowanym przez rządy rozwiązaniem jest ustanowienie jednostki dyplomatycznej lub organizacji non-profit, której zadaniem jest wspieranie własnych firm w eksporcie na rynki zagraniczne. Kiedy jednak europejskie rządy decydują się na zaawansowane formy wsparcia internacjonalizacji, wzrasta zapotrzebowanie na zasoby, w tym te niematerialne, takie jak wiedza i powiązane z nią doświadczenie na rynkach globalnych. Kolejnym etapem na krzywej uczenia się wspierania przez administrację rządową międzynarodowej ekspansji przedsiębiorstw jest powołanie dedykowanej Organizacji Pomostowej, która w większości przypadków jest efektem zaawansowanej współpracy między rządem, środowiskiem akademickim i organizacjami biznesowymi.
2023
1
STRONY
22-28
Badania dotyczące robotyzacji procesów biznesowych w naukach o zarządzaniu – systematyczny przegląd literatury
Paula Pypłacz
Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie badań naukowych dotyczących wykorzystania RPA w obszarze nauk o zarządzaniu. Tym samym postawiono pytanie badawcze: jakie główne trendy można zidentyfikować w badaniach naukowych nad RPA w obszarze nauk o zarządzaniu? Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury, w którym jednym z etapów było badanie bibliometryczne przeprowadzone wg następujących parametrów: chronologia, źródło, kraj, treść, cytowanie, uniwersytet. Ostateczny zbiór publikacji składał się z 1193 artykułów podzielonych na zestaw ogólny (970 sztuk) oraz zestaw specjalny (223 sztuki). Analiza pozwala stwierdzić, iż obszar badań nad RPA w naukach o zarządzaniu jest młody, rozwijający się. Nauki inżynieryjne i techniczne mają zdecydowanie większą bazę publikacji dotyczących RPA. W naukach o zarządzaniu nie rozwinęła się mocna sieć współpracy i cytowań, co jest zdecydowanie rozwojowym obszarem. Badacze winni korzystać z dotychczasowego dorobku oraz tworzyć tematyczne sieci współpracy, szczególnie, że w zakresie zarządzania występuje wiele luk badawczych, które mogą być eksplorowane. Badania mogą być wykorzystane przez innych badaczy, którzy zainteresowani są różnymi aspektami RPA.
2023
2
STRONY
25-34