logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2023
Numer czasopisma: 4
Słowa kluczowe: model biznesowy, zamknięty model biznesowy, gospodarka o obiegu zamkniętym
Strony: 115-123
Język publikacji: Angielski
Pobierz
Innowacyjny model biznesowy gospodarki o obiegu zamkniętym – przegląd literatury
Jarosław Korpysa, Puti Sinansari
Abstrakt
W dobie współczesnej transformacji gospodarki z brown economy na green economy innowacyjny model biznesowy odgrywa znaczącą rolę w zapewnieniu stabilności działania firmy na rynku i wzrostu jej konkurencyjności. Ponadto model biznesowy jest strategicznym elementem funkcjonowania przedsiębiorstw w gospodarce o obiegu zamkniętym, opisywanym i analizowanym przez naukowców. Podstawowym celem niniejszej publikacji jest podjęcie próby identyfikacji relacji pomiędzy innowacyjnym modelem biznesowym obiegu zamkniętego a gospodarką o obiegu zamkniętym. Niniejsza zależność zostanie zbadana na podstawie krytycznego przeglądu literatury publikacji baz Scopus oraz Web of Science. W dalszej części publikacji zostanie wykorzystane narzędzie VosViewer, dzięki któremu będą ukazane najważniejsze walory poznawcze pomiędzy badanymi elementami konstruktu. Rezultaty przeprowadzonego postępowania pokazują związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy elementami innowacyjnego modelu biznesowego o obiegu zamkniętym a gospodarką obiegu zamkniętego, które mogę przyczynić się do rozwoju analizowanej tematyki w teorii nauk o zarządzaniu i jakości.
Bibliografia
[1] Antikainen M., Valkokari K. (2016), A Framework for Sustainable Circular Business Model Innovation, „Technology Innovation Management Review”, Vol. 6, No. 7, pp. 5–12. [2] Bigliardi B., Filippelli S. (2021), Investigating Circular Business Model Innovation through Keywords Analysis, „Sustainability”, Vol. 13, No. 9, art. 5036. [3] Bocken N.M.P., de Pauw I., Bakker C., van der Grinten B. (2016), Product Design and Business Model Strategies for a Circular Economy, „Journal of Industrial and Production Engineering”, Vol. 33, No. 5, pp. 308–320. [3] Bocken N., Strupeit L., Whalen K., Nußholz J. (2019), A Review and Evaluation of Circular Business Model Innovation Tools, „Sustainability”, Vol. 11, No. 8, art. 2210. [4] Boons F., Montalvo C., Quist J., Wagner M. (2013), Sustainable Innovation, Business Models and Economic Performance: An Overview, „Journal of Cleaner Production”, Vol. 45, pp. 1–8. [5] Brown P., Bocken N., Balkenende R. (2019), Why Do Companies Pursue Collaborative Circular Oriented Innovation? „Sustainability”, Vol. 11, No. 3, art. 635. [6] Brown P.J., Bajada C. (2018), An Economic Model of Circular Supply Network Dynamics: Toward an Understanding of Performance Measurement in the Context of Multiple Stakeholders, „Business Strategy and the Environment”, Vol. 27, No. 5, pp. 643–655. [7] Centobelli P., Cerchione R., Chiaroni D., Del Vecchio P., Urbinati A. (2020), Designing Business Models in Circular Economy: A Systematic Literature Review and Research Agenda, „Business Strategy and the Environment”, Vol. 29, No. 4, pp. 1734–1749. [9] Ferasso M., Beliaeva T., Kraus S., Clauss T., Ribeiro-Soriano D. (2020), Circular Economy Business Models: The State of Research and Avenues Ahead, „Business Strategy and the Environment”, Vol 29, No. 8, pp. 3006–3024. [10] Foss N.J., Saebi T. (2016), Fifteen Years of Research on Business Model Innovation: How Far Have We Come, and Where Should We Go? „Journal of Management”, Vol. 43, No. 1, pp. 200–227. [11] Frankenberger K., Weiblen T., Csik M., Gassmann O. (2013), The 4I-framework of Business Model Innovation: A Structured View on Process Phases and Challenges, „International Journal of Product Development”, Vol. 18, No. 3–4, pp. 249–273. [12] Gassmann O., Frankenberger K., Sauer R. (2016), Exploring the Field of Business Model Innovation New Theoretical Perspectives, Springer International Publishing, Cham. [13] Geissdoerfer M., Pieroni M., Pigosso D., Soufani, K. (2020), Circular Business Models: A Review, „Journal of Cleaner Production”, No. 277, art. 123741. [14] Geissdoerfer M., Vladimirova D., Evans S. (2018), Sustainable Business Model Innovation: A Review, „Journal of Cleaner Production”, Vol. 198, pp. 401–416. [15] Lewandowski M. (2016), Designing the Business Models for Circular Economy – Towards the Conceptual Framework, „Sustainability”, Vol. 8, No. 1, art. 43. [16] Linder M., Williander M. (2017), Circular Business Model Innovation: Inherent Uncertainties, Business Strategy and the Environment, Vol. 26, No. 2, pp. 182–196. Ludeke-Freund F., Gold S., Bocken N.M. (2019), A Review and Typology of Circular Economy Business Model Patterns, „Jourmal of Industrial Ecology”, Vol. 23, No. 1, pp. 36–61. [8] MacArthur E. (2013), Towards the Circular Economy, „Journal of Industrial Ecology”, Vol. 2, No. 1, pp. 23–44. [17] Magretta J. (2002), Why Business Models Matter, „Harvard Business Review”, No. 5 pp. 86–92. [18] Mentink B. (2014), Circular Business Model Innovation: A Process Framework and a Tool for Business Model Innovation in a Circular Economy, Delft University of Technology & Leiden University, Delft/Leiden. [19] Osterwalder A., Pigneur Y., Tucci C.L. (2005), Clarifying Business Models: Origins, Present, and Future of the Concept, „Communications of the Association for Information Systems”, Vol. 16, No. 1, pp. 5–8. Rosa P., Sassanelli C., Terzi S. (2019), Towards Circular Business Models: A Systematic Literature Review on Classification Frameworks and Archetypes, „Journal of Claner Production”, Vol. 236, art. 117696. [20] Scott, J.T. (2015), The Sustainable Business a Practitioner’s Guide to Achieving Long-Term Profitability and Competitiveness, Greenleaf Publishing, New York. [21] Stahel W.R. (2016), The Circular Economy, „Nature”, Vol. 531 No. 7595, pp. 435–438. [21] Steffen W., Richardson K., Rockström J., Cornell S.E., Fetzer I., Bennett E.M., Biggs R., Carpenter S.R., de Vries W., de Wit C.A., Folke C., Gerten D., Heinke J., Mace G.M., Persson L. M., Ramanathan V., Reyers B., Sörlin S. (2015), Planetary Boundaries: Guiding Human Development on a Changing Planet, „Science”, Vol. 347, No. 6223, art.1259855. [22] Teece D.J. (2010), Business Models, Business Strategy and Innovation, „Long Range Planning”, Vol. 43, No. 2, pp. 172–194. [23] Tiscini R., Testarmata S., Ciaburri M., Ferrari E. (2020), The Blockchain as a Sustainable Business Model Innovation, „Management Decision”, Vol. 58, No. 8, pp. 1621–1642. [24] Wirtz B.W., Pistoia A., Ullrich S., Göttel, V. (2016), Business Models: Origin, Development and Future Research Perspectives, „Long Range Planning”, Vol. 49, No. 1, pp. 36–54.
Publikacje z rocznika
Szkoła zarządzania Andrzeja K. Koźmińskiego
Tomasz Olejniczak, Dominika Latusek-Jurczak
Okres transformacji postawił przed dyscypliną zarządzania szereg wyzwań, takich jak konieczność łączenia wiedzy z różnych dyscyplin, integracji z międzynarodowymi trendami naukowymi, przebudowa istniejących struktur gospodarczych i organizacyjnych oraz towarzysząca im reorganizacja nauki i edukacji w obszarze zarządzania. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sylwetki i dorobku Andrzeja K. Koźmińskiego w kontekście tego okresu burzliwej transformacji oraz próba określenia genezy i ram Jego szkoły naukowej. Artykuł został opracowany w oparciu o przegląd istniejącego dorobku oraz wywiady z bohaterem artykułu, jak i materiały archiwalne znajdujące się w posiadaniu Biblioteki Akademii Leona Koźmińskiego. Wyniki analizy prezentują fundamentalny wpływ Andrzeja K. Koźmińskiego na dyscyplinę zarządzania w okresie transformacji oraz umiejętność budowy samodzielnej i wpływowej szkoły naukowej o niezwykle wyraźnym profilu cechującym się interdyscyplinarnością i umiędzynarodowieniem.
2023
1
STRONY
4-12
Profesor Alicja Jaruga jako twórca łódzkiej szkoły rachunkowości
Ewa Walińska
Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki Profesor Alicji Jarugi, twórcy łódzkiej szkoły rachunkowości, badacza o uznanym dorobku naukowym i dydaktycznym. Profesor Jaruga była prawdziwą pasjonatką nauki rachunkowości, której poświęciła 60 lat życia zawodowego. Inspirowała swoich podwładnych i współpracowników do podejmowania nowatorskich i trudnych wyzwań badawczych. Artykuł składa się z trzech części oraz podsumowania. W pierwszej części przedstawiono istotę systemu informacyjnego rachunkowości organizacji, będącego przedmiotem badań Profesor Alicji Jarugi. Druga zawiera rys biograficzny Pani Profesor, natomiast w trzeciej przedstawiono Jej różne oblicza – w szczególności jako wybitnego badacza, dydaktyka, wychowawcy kadr naukowych i ambasadora nauki polskiej za granicą. Niniejsze opracowanie jest rezultatem analizy literatury przedmiotu, w tym materiałów archiwalnych, z zastosowaniem metody biograficznej. Przedstawione w artykule fakty i opinie potwierdzają fenomen osobowości Pani Profesor – Jej ogromny wkład w rozwój nauki i praktyki polskiej rachunkowości, utworzenie szkoły naukowej, promowanie kadr naukowych i doskonalenie procesu kształcenia akademickiego w Polsce.
2023
2
STRONY
6-16
Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Część 1
Marek Matejun, Remigiusz Kozłowski
Opracowanie stanowi pierwszą część cyklu pt. „Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi”, którego celem jest prezentacja dorobku, relacji i perspektyw rozwojowych kluczowych przedstawicieli szkoły zarządzania na Uniwersytecie Łódzkim. W artykule przedstawiono genezę powstania oraz retrospektywny wgląd w historię uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Zidentyfikowano 9 kluczowych obszarów badań naukowych, powiązanych bezpośrednio ze strukturą organizacyjną Wydziału Zarządzania. Szczegółowo omówiono relacje pomiędzy mistrzami, współpracownikami i uczniami, a także zidentyfikowano najważniejsze osiągnięcia naukowe szkoły w obszarze teorii oraz metod organizacji i zarządzania, strategii i finansów przedsiębiorstwa, a także rachunkowości.
2023
3
STRONY
5-14
Krytyczne spojrzenie na zastosowanie metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem
Regina Lenart-Gansiniec, Marta Najda-Janoszka
Rozwój wiedzy oraz uzyskanie obiektywnego i uogólnionego wniosku na podstawie zgromadzonych publikacji wymaga zintegrowania wyników istniejących badań empirycznych. Jedną z technik, która w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu jest metaanaliza. Odnosi się ona do statystycznej analizy zbioru wyników badań ilościowych w celu ich syntezy. O ile istnieje wiele publikacji zawierających wskazówki i porady w zakresie metaanalizy w badaniach zarządzania, o tyle ograniczają się one do podejść w zakresie metaanalizy, jej korzyści, procedur przeprowadzania oraz raportowania wyników. Pomijana jest kwestia słabych stron metaanalizy i sposobów ich przezwyciężania. Dlatego też w artykule skupiono się identyfikacji słabych stron metaanalizy w badaniach zarządzania oraz sposobach ich mitygacji. W oparciu o przeprowadzony przegląd literatury zidentyfikowano cztery słabe strony metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem, jak: błąd publikacji, heterogeniczność, trudność dostępu do wszystkich mierników oraz czasochłonność. Dodatkowo do każdej słabej strony dostarczono sposoby zmniejszające ryzyko ich pojawienia się.
2023
4
STRONY
6-13
Metodyka oceny efektywności strategii zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Janusz Czekaj, Adam Stabryła
W artykule przedstawiono ogólną koncepcję diagnostycznej oceny skuteczności strategii zmian. Jako podstawowe strategie zmian na poziomie przedsiębiorstwa wyróżniono: rozwojową, stabilizacyjną, restrukturyzacyjną, defensywną. W odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności strategie zmian mogą dotyczyć: technologii, logistyki, marketingu, inwestycji itp. Założeniem metodologicznym proponowanej metodyki jest to, że ocena efektywności powinna być wieloaspektowa. Ocena efektywności odnosi się do relacji wyników osiągniętych w danym okresie cyklu planowania w stosunku do wyników normatywnych (wzorcowych). W tekście uwzględniono następujące komponenty proponowanej metodologii: identyfikację zakresu strategii zmian, bazową analizę diagnostyczną strategii zmian, zagregowaną ewaluację strategii zmian. Jako główny paradygmat przyjęto dyrektywę, że ocena efektywności strategii zmian powinna być dokonywana w wielokryterialnym trybie zagregowanym, z uwzględnieniem minimalnych progów satysfakcji.
2023
1
STRONY
13-21
Postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
Artykuł wpisuje się w nurt badań nad działalnością innowacyjną przedsiębiorstw rodzinnych, a dotyczy postaw rodziny wobec działalności innowacyjnej. Celem artykułu jest empiryczna identyfikacja modelowych (opisanych w literaturze przedmiotu) postaw członków rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych działających na rynku polskim oraz sprawdzenie, czy występują różnice w przyjmowanych postawach w zależności od wybranych zmiennych opisujących cechy przedsiębiorstw. Badania empiryczne na próbie 121 przedsiębiorstw rodzinnych wskazują, że wszystkie modelowe postawy członków rodziny wobec prowadzonej działalności innowacyjnej występowały w zbadanych podmiotach rodzinnych, chociaż w bardzo różnym stopniu. Dominującą postawą jest postawa aktywnego inicjatora i wykonawcy, a rzadziej postawa aktywnego wykonawcy oraz aktywnego inicjatora, natomiast najrzadziej występuje postawa pasywna. Statystyczna analiza zależności między realizowanymi postawami członków rodziny wobec działalności innowacyjnie a wielkością, wiekiem, poziomem innowacyjności i branżą działania przedsiębiorstwa nie wykazała istotnie statystycznych różnic między zbadanymi podmiotami.
2023
2
STRONY
17-25
Agresywna mimikra w zarządzaniu innowacjami. Przykład pseudoinnowacji
Jan Franciszek Jacko
Teoretycznym celem niniejszego studium jest przedstawienie istotnych podobieństw i różnic między innowacjami i pseudo-innowacjami pod względem ich nowości, skuteczności i wydajności. Aplikacyjnym celem badań jest przedstawienie markerów pseudo-innowacji, czyli takich cech, które towarzyszą pseudo-innowacjom. Analiza literatury osiąga poprzedni cel. W tekście przedstawiono genezę odróżnienia pseudo-innowacji od innowacji w teorii ekonomii i zarządzania. Redukcyjne (abdukcyjne) rozumowanie prowadzi do drugiego – praktycznego celu. Ukazuje ono, w jaki sposób rozróżnienie między innowacjami a pseudo-innowacją odzwierciedla założenia definicyjne dotyczące kluczowych pojęć określających nowość, skuteczność i efektywność działań. W badaniu określono te założenia, które pozwalają na operacjonalizację koncepcyjnej różnicy między innowacjami a pseudo-innowacjami. W ten sposób, to rozumowanie objaśnia niektóre z tych zaskakujących praktyk (nazywanych paradoksem innowacji), które wspierają pseudo-innowacje kosztem innowacji. Badanie otwiera teoretyczne i aplikacyjne perspektywy badawcze dotyczące pseudo-innowacji w różnych dziedzinach technologii i gospodarki.
2023
3
STRONY
15-23
Metody i techniki badawcze w naukach o zarządzaniu na przykładzie Przeglądu Organizacji
Jakub Swacha
W niniejszym artykule wykorzystano zbiór 326 artykułów opublikowanych w czasopiśmie „Przegląd Organizacji” w ciagu ostatnich 5 lat do zmierzenia liczby publikacji, w których zastosowano poszczególne metody i techniki gromadzenia danych do badań i ich analizy. Ponadto zbadano podstawowe parametry realizowanych procedur badawczych dla najczęściej spotykanych metod, w szczególności: sposób doboru respondentów i wielkości próby dla badań kwestionariuszowych oraz liczbę analizowanych publikacji dla systematycznych przeglądów literatury. Sprawdzono także względną popularność badań ilościowych i jakościowych w zależności od tematyki badań. Uzyskane wyniki dają wgląd w repertuar metod badawczych stosowanych przez polskich badaczy zajmujących się naukami o zarządzaniu i sposobów realizowania przez nich badań.
2023
4
STRONY
13-22
Europejskie Organizacje Pomostowe w globalnych hubach innowacji – geografia i typologia wsparcia internacjonalizacji firm technologicznych
Paweł Pietrasieński, Katarzyna Rokosz
Celem artykułu było wyjście poza Dolinę Krzemową w celu zbadania form i sposobów wsparcia firm technologicznych w innych wiodących hubach innowacyjnych na świecie. Podążając za Europejskimi Organizacjami Pomostowymi (tzw. Bridge Organizations), zidentyfikowano 20 ekosystemów, w których wsparcie dla internacjonalizacji firm okazało się najintensywniejsze. Dzięki analizie danych wtórnych zidentyfikowano i przeanalizowano ponad 300 organizacji rządowych wspierających międzynarodową ekspansję europejskich firm technologicznych. Z badań wynika, że udział krajów w pomocy firmom w ekspansji na rynkach międzynarodowych jest zróżnicowany. Najczęstszym, stosowanym przez rządy rozwiązaniem jest ustanowienie jednostki dyplomatycznej lub organizacji non-profit, której zadaniem jest wspieranie własnych firm w eksporcie na rynki zagraniczne. Kiedy jednak europejskie rządy decydują się na zaawansowane formy wsparcia internacjonalizacji, wzrasta zapotrzebowanie na zasoby, w tym te niematerialne, takie jak wiedza i powiązane z nią doświadczenie na rynkach globalnych. Kolejnym etapem na krzywej uczenia się wspierania przez administrację rządową międzynarodowej ekspansji przedsiębiorstw jest powołanie dedykowanej Organizacji Pomostowej, która w większości przypadków jest efektem zaawansowanej współpracy między rządem, środowiskiem akademickim i organizacjami biznesowymi.
2023
1
STRONY
22-28
Badania dotyczące robotyzacji procesów biznesowych w naukach o zarządzaniu – systematyczny przegląd literatury
Paula Pypłacz
Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie badań naukowych dotyczących wykorzystania RPA w obszarze nauk o zarządzaniu. Tym samym postawiono pytanie badawcze: jakie główne trendy można zidentyfikować w badaniach naukowych nad RPA w obszarze nauk o zarządzaniu? Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury, w którym jednym z etapów było badanie bibliometryczne przeprowadzone wg następujących parametrów: chronologia, źródło, kraj, treść, cytowanie, uniwersytet. Ostateczny zbiór publikacji składał się z 1193 artykułów podzielonych na zestaw ogólny (970 sztuk) oraz zestaw specjalny (223 sztuki). Analiza pozwala stwierdzić, iż obszar badań nad RPA w naukach o zarządzaniu jest młody, rozwijający się. Nauki inżynieryjne i techniczne mają zdecydowanie większą bazę publikacji dotyczących RPA. W naukach o zarządzaniu nie rozwinęła się mocna sieć współpracy i cytowań, co jest zdecydowanie rozwojowym obszarem. Badacze winni korzystać z dotychczasowego dorobku oraz tworzyć tematyczne sieci współpracy, szczególnie, że w zakresie zarządzania występuje wiele luk badawczych, które mogą być eksplorowane. Badania mogą być wykorzystane przez innych badaczy, którzy zainteresowani są różnymi aspektami RPA.
2023
2
STRONY
25-34