logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2023
Numer czasopisma: 4
Słowa kluczowe: Wydatki na badania i rozwój, kraje nadbałtyckie, sektor produkcyjny
Strony: 398-408
Język publikacji: Angielski
Pobierz
Efektywność wydatków na badania i rozwój w krajach bałtyckich
Tadeusz Zienkiewicz, Kinga Ociesa, Marek Angowski
Abstrakt
Wydatki na badania i rozwój (B+R) odgrywają znaczącą rolę w wysiłkach firm i krajów, aby stać się innowacyjnymi i konkurencyjnymi na rynku. Celem badania jest próba ilościowego opisania wpływu wydatków na badania i rozwój na konkurencyjność dla trzech wybranych cech determinujących konkurencyjność przedsiębiorstw produkcyjnych: produkcji sprzedanej, wartości dodanej brutto i wydajności pracy w wybranych krajach. Badanie objęło trzy kraje bałtyckie: Estonię, Litwę i Łotwę oraz lata 2010-2020. Jedynie w przypadku Estonii odnotowano statystycznie istotną dodatnią korelację między wydatkami na badania i rozwój a wartością dodaną i wydajnością pracy. Artykuł pokazuje różnice w wielkości nakładów, a także ich dynamikę pomiędzy analizowanymi krajami. Negatywnym czynnikiem jest niski poziom wpływu nakładów na B+R na miary konkurencyjności, przy ich niskiej wartości bazowej. Wyniki wskazują na niską efektywność nakładów na B+R w analizowanych krajach. Źródłem pozytywnych wyników Estonii są rozwiązania w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. W przyszłych badaniach należy zwrócić szczególną uwagę na rozwiązania organizacyjne oraz wpływ otoczenia biznesowego na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw.
Bibliografia
[1] Akcali B. Y., Sismanoglu E. (2015), Innovation and the Effect of Research and Development (R&D) Expenditure on Growth in Some Developing and Developed Countries, „Procedia – Social and Behavioral Sciences”, Vol. 195, pp. 768–775. [2] Allik J. (2003), The Quality of Science in Estonia, Latvia, and Lithuania after First Decade of Independence, „Trames. Journal of the Humanities and Social Sciences”, Vol. 7, pp. 40–52. [3] Aristovnik A. (2012), The Relative Efficiency of Education and R&D Expenditures in the New EU Member States, „Journal of Business Economics and Management”, Vol. 13, No. 5, pp. 832–848. [4] Atallah G., De Fuentes C., Panasian C. A. (2021), Ownership, Compensation and Board Diversity as Innovation Drivers: A Comparison of U.S. and Canadian Firms, „International Journal of Innovation Management”, Vol. 25, No. 03, art. 2150025. [5] Baruk J. (2007), Działalność badawczo-rozwojowa : Doświadczenia firm państw członkowskich Unii Europejskiej, „Przegląd Organizacji”, Nr 2, s. 19–22. [6] Berg-Andersson B. (1997), Comparative Evaluation of Science & Technology Policies in Lithua, Latvia and Estonia, The Research Institute of the Finnish EconomyNumber 622. https://ideas.repec.org/p/rif/dpaper/622.html, access date: 13.09.2023. [7] Dolińska M. (2012), Rozwój przedsiębiorstw innowacyjnych na rynku międzynarodowym, „Przegląd Organizacji”, Nr 5, s. 18–20. [8] Erins I., Vitola L. (2014), R&D Expenditures by Sectors of Performance and Analysis of Performance Indicators in the Baltic States, 19th International Scientific Conference ‘Economics and Management 2014 (ICEM-2014)’, Vol. 156, pp. 334–339. [9] EU Commission (2010), Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, EU Commission. https://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf, access date: 12.09.2023. [10] Eurostat (2023), Annual Enterprise Statistics for Special Aggregates of Activities (NACE Rev. 2), https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/product/page/SBS_NA_SCA_R2__custom_7067616, access date: 02.08.2023. [11] Firlej K. A. (2019), Expenditure on Research and Development Activities as a Determinant of the Innovativeness of the European Union’s Economy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Vol. 63, Nr 7, s. 35–46. [12] Gavurová B., Belas J., Zvaríková K., Rigelský M., Ivankova V. (2021), The Effect of Education and R&D on Tourism Spending in OECD Countries: An Empirical Study, „Amfiteatru Economic”, Vol. 23, pp. 806–823. [13] Gaweł A. (2010), Innowacyjność przedsiębiorstw przemysłowych a ich wyniki ekonomiczne, „Przegląd Organizacji”, Nr 12, s. 19–22. [14] Goczek Ł. (2012), Econometric Methods in Economic Growth Models, „Gospodarka Narodowa”, Vol. 259, Nr 10, s. 49–71. [15] Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A. (1989), Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. [16] Grzelak M. (2011), Innovation Activity and Competitiveness of Manufacturing Divisions in Poland, „Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe”, Vol. 14, No. 1, pp. 121–143. [17] Grzelak M., Laskowska I., Roszko-Wójtowicz E. (2018), The Importance of Research and Development Expenditure for the Competitiveness of Manufacturing Enterprises in Poland. The Application of Panel Models, „Econometrics”, Vol. 22, No. 3, pp. 9–22. [18] Gumus E., Celikay F. (2015), R&D Expenditure and Economic Growth: New Empirical Evidence, „Margin: The Journal of Applied Economic Research”, Vol. 9, No. 3, pp. 205–217. [19] Huňady J., Orviská M. (2014), The Impact of Research and Development Expenditures on Innovation Performance and Economic Growth of the Country – The Empirical Evidence, „CBU International Conference Proceedings”, Vol. 2, pp. 119–125. [20] Kiselakova D., Sofrankova B., Čabinová V., Onuferová E., Soltesova J. (2018), The Impact of R&D Expenditure on the Development of Global Competitiveness within the CEE EU Countries, „Journal of Competitiveness”, Vol. 10, pp. 34–50. [21] Kučera J., Fiľa M. (2022), R&D Expenditure, Innovation Performance and Economic Development of the EU Countries, „Entrepreneurship and Sustainability Issues”, Vol. 9, No. 3, pp. 227–241. [22] Lemańska-Majdzik A. (2016), Innowacyjność jako determinanta rozwoju przedsiębiorstw z sektora MSP, „Przegląd Organizacji”, Nr 9, s. 39–43. [23] Masso J., Vahter P. (2008), Technological Innovation and Productivity in Late-transition Estonia: Econometric Evidence from Innovation Surveys, „The European Journal of Development Research”, Vol. 20, No. 2, pp. 240–261. [24] Nazdrowicz J. (2009), Słaba kondycja sektora B+R inhibitorem innowacyjności polskich przedsiębiorstw, „Przegląd Organizacji”, Nr 2, s. 30–33. [25] Paramati S. R., Alam M., Hammoudeh S., Hafeez K. (2020), Long‐run Relationship between R&D Investment and Environmental Sustainability: Evidence from the European Union Member Countries, „International Journal of Finance & Economics”, Vol. 26, pp. 5775–5792. [26] Porter M. (1990), Competitive Advantage of Nations, „Competitive Intelligence Review”, Vol. 1, No. 1. [27] Prokop V., Stejskal J., Klimova V., Zitek V. (2021), The Role of Foreign Technologies and R&D in Innovation Processes within Catching-up CEE Countries, „PLOS ONE”, Vol. 16, No. 4, art. e0250307. [28] Reikard G. (2011), Total Factor Productivity and R&D in the Production Function, „International Journal of Innovation and Technology Management”, Vol. 08, No. 04, pp. 601–613. [29] Różański J. (2020), Innowacyjność polskich przedsiębiorstw na tle europejskich systemów innowacyjności, „Przegląd Organizacji”, Nr 9, s. 19–26. [30] Tsang E. W. K., Yip P. S. L., Toh M. H. (2008), The Impact of R&D on Value Added for Domestic and Foreign Firms in a Newly Industrialized Economy, „International Business Review”, Vol. 17, No. 4, pp. 423–441. [31] Tuna K., Kayacan E., Bektaş H. (2015), The Relationship Between Research & Development Expenditures and Economic Growth: The Case of Turkey, „Procedia – Social and Behavioral Sciences”, Vol. 195, pp. 501–507. [32] Welfe W. (2000), Empiryczne modele wzrostu gospodarczego, „Ekonomista”, Nr 4, s. 483–497.
Publikacje z rocznika
Szkoła zarządzania Andrzeja K. Koźmińskiego
Tomasz Olejniczak, Dominika Latusek-Jurczak
Okres transformacji postawił przed dyscypliną zarządzania szereg wyzwań, takich jak konieczność łączenia wiedzy z różnych dyscyplin, integracji z międzynarodowymi trendami naukowymi, przebudowa istniejących struktur gospodarczych i organizacyjnych oraz towarzysząca im reorganizacja nauki i edukacji w obszarze zarządzania. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sylwetki i dorobku Andrzeja K. Koźmińskiego w kontekście tego okresu burzliwej transformacji oraz próba określenia genezy i ram Jego szkoły naukowej. Artykuł został opracowany w oparciu o przegląd istniejącego dorobku oraz wywiady z bohaterem artykułu, jak i materiały archiwalne znajdujące się w posiadaniu Biblioteki Akademii Leona Koźmińskiego. Wyniki analizy prezentują fundamentalny wpływ Andrzeja K. Koźmińskiego na dyscyplinę zarządzania w okresie transformacji oraz umiejętność budowy samodzielnej i wpływowej szkoły naukowej o niezwykle wyraźnym profilu cechującym się interdyscyplinarnością i umiędzynarodowieniem.
2023
1
STRONY
4-12
Profesor Alicja Jaruga jako twórca łódzkiej szkoły rachunkowości
Ewa Walińska
Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki Profesor Alicji Jarugi, twórcy łódzkiej szkoły rachunkowości, badacza o uznanym dorobku naukowym i dydaktycznym. Profesor Jaruga była prawdziwą pasjonatką nauki rachunkowości, której poświęciła 60 lat życia zawodowego. Inspirowała swoich podwładnych i współpracowników do podejmowania nowatorskich i trudnych wyzwań badawczych. Artykuł składa się z trzech części oraz podsumowania. W pierwszej części przedstawiono istotę systemu informacyjnego rachunkowości organizacji, będącego przedmiotem badań Profesor Alicji Jarugi. Druga zawiera rys biograficzny Pani Profesor, natomiast w trzeciej przedstawiono Jej różne oblicza – w szczególności jako wybitnego badacza, dydaktyka, wychowawcy kadr naukowych i ambasadora nauki polskiej za granicą. Niniejsze opracowanie jest rezultatem analizy literatury przedmiotu, w tym materiałów archiwalnych, z zastosowaniem metody biograficznej. Przedstawione w artykule fakty i opinie potwierdzają fenomen osobowości Pani Profesor – Jej ogromny wkład w rozwój nauki i praktyki polskiej rachunkowości, utworzenie szkoły naukowej, promowanie kadr naukowych i doskonalenie procesu kształcenia akademickiego w Polsce.
2023
2
STRONY
6-16
Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Część 1
Marek Matejun, Remigiusz Kozłowski
Opracowanie stanowi pierwszą część cyklu pt. „Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi”, którego celem jest prezentacja dorobku, relacji i perspektyw rozwojowych kluczowych przedstawicieli szkoły zarządzania na Uniwersytecie Łódzkim. W artykule przedstawiono genezę powstania oraz retrospektywny wgląd w historię uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Zidentyfikowano 9 kluczowych obszarów badań naukowych, powiązanych bezpośrednio ze strukturą organizacyjną Wydziału Zarządzania. Szczegółowo omówiono relacje pomiędzy mistrzami, współpracownikami i uczniami, a także zidentyfikowano najważniejsze osiągnięcia naukowe szkoły w obszarze teorii oraz metod organizacji i zarządzania, strategii i finansów przedsiębiorstwa, a także rachunkowości.
2023
3
STRONY
5-14
Krytyczne spojrzenie na zastosowanie metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem
Regina Lenart-Gansiniec, Marta Najda-Janoszka
Rozwój wiedzy oraz uzyskanie obiektywnego i uogólnionego wniosku na podstawie zgromadzonych publikacji wymaga zintegrowania wyników istniejących badań empirycznych. Jedną z technik, która w ostatnich latach zyskuje na znaczeniu jest metaanaliza. Odnosi się ona do statystycznej analizy zbioru wyników badań ilościowych w celu ich syntezy. O ile istnieje wiele publikacji zawierających wskazówki i porady w zakresie metaanalizy w badaniach zarządzania, o tyle ograniczają się one do podejść w zakresie metaanalizy, jej korzyści, procedur przeprowadzania oraz raportowania wyników. Pomijana jest kwestia słabych stron metaanalizy i sposobów ich przezwyciężania. Dlatego też w artykule skupiono się identyfikacji słabych stron metaanalizy w badaniach zarządzania oraz sposobach ich mitygacji. W oparciu o przeprowadzony przegląd literatury zidentyfikowano cztery słabe strony metaanalizy w badaniach nad zarządzaniem, jak: błąd publikacji, heterogeniczność, trudność dostępu do wszystkich mierników oraz czasochłonność. Dodatkowo do każdej słabej strony dostarczono sposoby zmniejszające ryzyko ich pojawienia się.
2023
4
STRONY
6-13
Metodyka oceny efektywności strategii zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Janusz Czekaj, Adam Stabryła
W artykule przedstawiono ogólną koncepcję diagnostycznej oceny skuteczności strategii zmian. Jako podstawowe strategie zmian na poziomie przedsiębiorstwa wyróżniono: rozwojową, stabilizacyjną, restrukturyzacyjną, defensywną. W odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności strategie zmian mogą dotyczyć: technologii, logistyki, marketingu, inwestycji itp. Założeniem metodologicznym proponowanej metodyki jest to, że ocena efektywności powinna być wieloaspektowa. Ocena efektywności odnosi się do relacji wyników osiągniętych w danym okresie cyklu planowania w stosunku do wyników normatywnych (wzorcowych). W tekście uwzględniono następujące komponenty proponowanej metodologii: identyfikację zakresu strategii zmian, bazową analizę diagnostyczną strategii zmian, zagregowaną ewaluację strategii zmian. Jako główny paradygmat przyjęto dyrektywę, że ocena efektywności strategii zmian powinna być dokonywana w wielokryterialnym trybie zagregowanym, z uwzględnieniem minimalnych progów satysfakcji.
2023
1
STRONY
13-21
Postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
Artykuł wpisuje się w nurt badań nad działalnością innowacyjną przedsiębiorstw rodzinnych, a dotyczy postaw rodziny wobec działalności innowacyjnej. Celem artykułu jest empiryczna identyfikacja modelowych (opisanych w literaturze przedmiotu) postaw członków rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych działających na rynku polskim oraz sprawdzenie, czy występują różnice w przyjmowanych postawach w zależności od wybranych zmiennych opisujących cechy przedsiębiorstw. Badania empiryczne na próbie 121 przedsiębiorstw rodzinnych wskazują, że wszystkie modelowe postawy członków rodziny wobec prowadzonej działalności innowacyjnej występowały w zbadanych podmiotach rodzinnych, chociaż w bardzo różnym stopniu. Dominującą postawą jest postawa aktywnego inicjatora i wykonawcy, a rzadziej postawa aktywnego wykonawcy oraz aktywnego inicjatora, natomiast najrzadziej występuje postawa pasywna. Statystyczna analiza zależności między realizowanymi postawami członków rodziny wobec działalności innowacyjnie a wielkością, wiekiem, poziomem innowacyjności i branżą działania przedsiębiorstwa nie wykazała istotnie statystycznych różnic między zbadanymi podmiotami.
2023
2
STRONY
17-25
Agresywna mimikra w zarządzaniu innowacjami. Przykład pseudoinnowacji
Jan Franciszek Jacko
Teoretycznym celem niniejszego studium jest przedstawienie istotnych podobieństw i różnic między innowacjami i pseudo-innowacjami pod względem ich nowości, skuteczności i wydajności. Aplikacyjnym celem badań jest przedstawienie markerów pseudo-innowacji, czyli takich cech, które towarzyszą pseudo-innowacjom. Analiza literatury osiąga poprzedni cel. W tekście przedstawiono genezę odróżnienia pseudo-innowacji od innowacji w teorii ekonomii i zarządzania. Redukcyjne (abdukcyjne) rozumowanie prowadzi do drugiego – praktycznego celu. Ukazuje ono, w jaki sposób rozróżnienie między innowacjami a pseudo-innowacją odzwierciedla założenia definicyjne dotyczące kluczowych pojęć określających nowość, skuteczność i efektywność działań. W badaniu określono te założenia, które pozwalają na operacjonalizację koncepcyjnej różnicy między innowacjami a pseudo-innowacjami. W ten sposób, to rozumowanie objaśnia niektóre z tych zaskakujących praktyk (nazywanych paradoksem innowacji), które wspierają pseudo-innowacje kosztem innowacji. Badanie otwiera teoretyczne i aplikacyjne perspektywy badawcze dotyczące pseudo-innowacji w różnych dziedzinach technologii i gospodarki.
2023
3
STRONY
15-23
Metody i techniki badawcze w naukach o zarządzaniu na przykładzie Przeglądu Organizacji
Jakub Swacha
W niniejszym artykule wykorzystano zbiór 326 artykułów opublikowanych w czasopiśmie „Przegląd Organizacji” w ciagu ostatnich 5 lat do zmierzenia liczby publikacji, w których zastosowano poszczególne metody i techniki gromadzenia danych do badań i ich analizy. Ponadto zbadano podstawowe parametry realizowanych procedur badawczych dla najczęściej spotykanych metod, w szczególności: sposób doboru respondentów i wielkości próby dla badań kwestionariuszowych oraz liczbę analizowanych publikacji dla systematycznych przeglądów literatury. Sprawdzono także względną popularność badań ilościowych i jakościowych w zależności od tematyki badań. Uzyskane wyniki dają wgląd w repertuar metod badawczych stosowanych przez polskich badaczy zajmujących się naukami o zarządzaniu i sposobów realizowania przez nich badań.
2023
4
STRONY
13-22
Europejskie Organizacje Pomostowe w globalnych hubach innowacji – geografia i typologia wsparcia internacjonalizacji firm technologicznych
Paweł Pietrasieński, Katarzyna Rokosz
Celem artykułu było wyjście poza Dolinę Krzemową w celu zbadania form i sposobów wsparcia firm technologicznych w innych wiodących hubach innowacyjnych na świecie. Podążając za Europejskimi Organizacjami Pomostowymi (tzw. Bridge Organizations), zidentyfikowano 20 ekosystemów, w których wsparcie dla internacjonalizacji firm okazało się najintensywniejsze. Dzięki analizie danych wtórnych zidentyfikowano i przeanalizowano ponad 300 organizacji rządowych wspierających międzynarodową ekspansję europejskich firm technologicznych. Z badań wynika, że udział krajów w pomocy firmom w ekspansji na rynkach międzynarodowych jest zróżnicowany. Najczęstszym, stosowanym przez rządy rozwiązaniem jest ustanowienie jednostki dyplomatycznej lub organizacji non-profit, której zadaniem jest wspieranie własnych firm w eksporcie na rynki zagraniczne. Kiedy jednak europejskie rządy decydują się na zaawansowane formy wsparcia internacjonalizacji, wzrasta zapotrzebowanie na zasoby, w tym te niematerialne, takie jak wiedza i powiązane z nią doświadczenie na rynkach globalnych. Kolejnym etapem na krzywej uczenia się wspierania przez administrację rządową międzynarodowej ekspansji przedsiębiorstw jest powołanie dedykowanej Organizacji Pomostowej, która w większości przypadków jest efektem zaawansowanej współpracy między rządem, środowiskiem akademickim i organizacjami biznesowymi.
2023
1
STRONY
22-28
Badania dotyczące robotyzacji procesów biznesowych w naukach o zarządzaniu – systematyczny przegląd literatury
Paula Pypłacz
Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie badań naukowych dotyczących wykorzystania RPA w obszarze nauk o zarządzaniu. Tym samym postawiono pytanie badawcze: jakie główne trendy można zidentyfikować w badaniach naukowych nad RPA w obszarze nauk o zarządzaniu? Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury, w którym jednym z etapów było badanie bibliometryczne przeprowadzone wg następujących parametrów: chronologia, źródło, kraj, treść, cytowanie, uniwersytet. Ostateczny zbiór publikacji składał się z 1193 artykułów podzielonych na zestaw ogólny (970 sztuk) oraz zestaw specjalny (223 sztuki). Analiza pozwala stwierdzić, iż obszar badań nad RPA w naukach o zarządzaniu jest młody, rozwijający się. Nauki inżynieryjne i techniczne mają zdecydowanie większą bazę publikacji dotyczących RPA. W naukach o zarządzaniu nie rozwinęła się mocna sieć współpracy i cytowań, co jest zdecydowanie rozwojowym obszarem. Badacze winni korzystać z dotychczasowego dorobku oraz tworzyć tematyczne sieci współpracy, szczególnie, że w zakresie zarządzania występuje wiele luk badawczych, które mogą być eksplorowane. Badania mogą być wykorzystane przez innych badaczy, którzy zainteresowani są różnymi aspektami RPA.
2023
2
STRONY
25-34