Stanisław Brzeziński – redaktor naczelny: Szanowna Pani Minister, z ogólnej kwoty przyznanej Polsce przez Unię Europejską na lata 2014-2020 ponad 8 mld euro zostało przeznaczonych na Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (PO IR). Proszę więc o przedstawienie Czytelnikom Przeglądu Organizacji, kto będzie mógł z tych pieniędzy skorzystać?

Podsekretarz Stanu w MIiR Iwona Wendel: Budżet programu wynosi w sumie ponad 10,1 mld euro, z czego ok. 8,6 mld euro to Fundusze Europejskie, a pozostała kwota to środki krajowe. Dedykowane są one przede wszystkim przedsiębiorstwom, szczególnie małym i średnim firmom, jednostkom naukowym oraz instytucjom otoczenia biznesu, wspierającym działalność badawczo-rozwojową. Ponadto o wsparcie będą mogły starać się uczelnie wyższe, studenci i doktoranci, a także podmioty integrujące sektor nauki i biznesu, takie jak konsorcja, klastry oraz platformy technologiczne.

SB: Proszę nam zatem powiedzieć, jakie są główne cele Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój?

IW: PO IR ma umożliwić skuteczne przekształcanie pomysłów przedsiębiorców w innowacyjne produkty, usługi i technologie. Nawiązuje do tego jego hasło przewodnie – wsparcie projektów od pomysłu do rynku. Oznacza to, że ze środków programu wspierany będzie cały proces powstawania innowacji lub jego wybrane etapy – od fazy tworzenia się pomysłu, poprzez prace badawczo-rozwojowe, w tym przygotowanie prototypu, aż po wdrożenie wyników prac B+R w działalności firm oraz oferowanie innowacyjnych produktów i usług na rynkach zagranicznych.

Program kładzie duży nacisk na budowę nowych i wzmacnianie istniejących powiązań między biznesem a nauką, co zwiększy stopień komercjalizacji wyników prac B+R i ich wykorzystanie w gospodarce. Tak jak w perspektywie 2007-2013 wsparcie (nie tylko z PO IR, ale również z Programu Polska Wschodnia i 16 programów regionalnych) będą mogły uzyskać innowacyjne start-upy. Z jego funduszy skorzystają także przedsiębiorcy chcący rozwijać swoją działalność poza granicami Polski. Część środków zostanie również skierowana na podniesienie pozycji polskiej nauki na arenie międzynarodowej. Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, priorytetowo zostaną potraktowane także ekoinnowacje – innowacyjne technologie w dziedzinie ochrony środowiska.

SB: Czy wobec tego wszystkie projekty badawczo-rozwojowe jednostek naukowo-badawczych i przemysłu uzyskają wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój?

IW: Preferowane będą projekty wpisujące się w tzw. inteligentne specjalizacje, czyli wybrane dziedziny nauki i gospodarki, stanowiące potencjał rozwojowy kraju i regionów. Program Inteligentny Rozwój skupi się na obszarach wyłonionych na poziomie krajowym– specjalizacji jest 18, pogrupowanych w 5 działów. Nie oznacza to jednak, że z jego funduszy nie będą mogły być finansowane projekty wpisujące się w specjalizacje regionalne. Takie rozwiązania również zostały przewidziane w Programie i dotyczą finansowania badań naukowych, zgodnych z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami w ramach IV osi PO IR (regionalne agendy naukowo-badawcze).

Należy zaznaczyć, że lista inteligentnych specjalizacji nie ma zamkniętego charakteru. Ich systematyczny monitoring umożliwi odkrywanie nowych obszarów, dzięki czemu nie zostanie utracony główny cel innowacji – wzrost gospodarczy.

SB: Czy budżet Programu został rozdzielony z przyporządkowaniem alokacji do poszczególnych beneficjentów, np. jednostek badawczo-rozwojowych, przedsiębiorstw, konsorcjów naukowo-przemysłowych i innych?

IW: Alokacja PO IR została podzielona zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej – wyłącznie w układzie osi priorytetowych oraz obejmujących je celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych wskazanych przez Komisję obszarów, w które należy inwestować unijne środki.

Program będzie wdrażany w ramach pięciu osi. Są nimi: Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowo-przemysłowe, Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach, Wsparcie otoczenia i potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw, Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego oraz Pomoc techniczna. Projekt PO IR dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa.

SB: Dla polskich uczelni ważny jest również Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój. Wiem, że w ramach tego Programu przewidziano wsparcie i to dość znaczne na rzecz podniesienia jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Proszę przedstawić naszym Czytelnikom, jakie działania będą przedmiotem tego wsparcia?

IW: Rzeczywiście na ten cel przeznaczono dość dużo środków z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), finansowanego w odróżnieniu od PO IR z Europejskiego Funduszu Społecznego. Jest to ponad 1,3 mld euro, które zostanie skierowane na działania zapewniające kształcenie odpowiadające potrzebom gospodarki i rynku pracy. Wszyscy doskonale wiemy, jak niezwykle ważną rolę w rozwoju konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki odgrywa wykształcenie silnych, posiadających wysokie kompetencje kadr. Fundusze PO WER wspomogą ten proces.

Współfinansowane z programu działania będą obejmowały realizację programów kształcenia opracowywanych wspólnie z pracodawcami oraz ich modyfikację, uwzględniającą rozwój umiejętności praktycznych i postaw przedsiębiorczych. Istotne będą przedsięwzięcia podnoszące kompetencje studentów, pożądane z punktu widzenia pracodawców. Wsparcie uzyskają także programy skierowane do studentów uczelni wyższych oraz doktorantów. Zarówno tych, dzięki którym mogą oni nabyć nowe i wykorzystać już nabyte kompetencje (programy stażowe), jak i tych zakładających rozwój studiów doktoranckich, kluczowych dla rodzimej gospodarki. Promowane będą także działania ukierunkowane na zwiększenie liczby wykładowców z zagranicy oraz rozwój kompetencji kadr uczelni.

SB: Czy w programach operacyjnych mogą jeszcze zajść jakieś zmiany?

IW: Ostateczny kształt programów operacyjnych może ulec jeszcze zmianie w toku odbywających się obecnie negocjacji z Komisją Europejską dotyczących ich treści. Będą one jednak dokonywane zgodnie z zakresem zaakceptowanej 23 maja 2014 r. przez Komisję Umowy Partnerstwa, najważniejszego dokumentu, określającego strategię wykorzystania Funduszy Europejskich w latach 2014-2020.

SB: Pani minister, serdecznie dziękuję za przekazanie Czytelnikom Przeglądu Organizacji tylu niezwykle cennych informacji z dziedziny pozyskiwania środków unijnych na działalność naukowo-badawczą i dydaktyczną.