Stanisław Brzeziński: Szanowny Panie Premierze, proszę powiedzieć Czytelnikom Przeglądu Organizacji, którymi są, jak Pan doskonale wie, środowiska akademickie, biznesu i administracji, jaką rolę pełni Ministerstwo Gospodarki w gospodarce narodowej?

Janusz Piechociński: W resorcie, którym kieruję od 2012 r., zajmujemy się tematyką związaną z szeroko pojętą gospodarką: jej konkurencyjnością i promocją. Podejmujemy również prace w zakresie: energetyki, własności przemysłowej, działalności gospodarczej, a także współpracy z zagranicą i organizacjami samorządu gospodarczego. W ostatnim czasie szczególny nacisk kładziemy również na innowacyjność. Ponadto prowadzimy działania w zakresie kształtowania i realizacji zasad wymiany handlowej z krajami Trzeciego Świata, szczególnie w ramach wspólnej polityki handlowej Unii Europejskiej. Skupiamy się także na wspieraniu rozwoju eksportu i inwestycji polskich zagranicą oraz napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

SB: Interesuje nas również, jak prezentuje się polska gospodarka na tle gospodarek innych państw Unii Europejskiej?

JP: Aktualna pozycja Polski w międzynarodowym systemie gospodarczym jest pochodną przemian, jakie dokonały się w strukturze polskiej gospodarki w latach 1989–2012. Lata te zaznaczyły się głębokimi zmianami systemowymi i szybkim wzrostem ekonomicznym. W ubiegłym roku naszą gospodarkę cechował stabilny wzrost aktywności. Natomiast według GUS, w pierwszym kwartale 2015 r. wzrost PKB wyniósł 3,6 proc. Wyniki te wskazują na stopniową poprawę koniunktury w naszym kraju. Międzynarodowe ośrodki analityczne oceniają, że tempo wzrostu gospodarczego będzie stabilne również w tym roku. Prognozy większości ekonomistów wskazują, że drugi rok z rzędu polska gospodarka będzie rosła w tempie powyżej 3 proc. Według tegorocznej aktualizacji prognozy makroekonomicznej dla gospodarek UE przedstawionej przez Komisję Europejską, zostaniemy jednym z liderów wzrostu gospodarczego w całej Unii. W ocenie Komisji wzrost gospodarczy w Polsce pozostanie stabilny, co w ujęciu rocznym powinno pozwolić na utrzymanie tempa wzrostu powyżej 3 proc. we wszystkich kwartałach 2015 i 2016 r. Co więcej, powinien on pozostać zrównoważony. Rosnąć mają zarówno konsumpcja, jak i inwestycje oraz eksport. Polska pozostanie również liderem wzrostu produktywności pracy, co nie tylko pozwoli na utrzymanie konkurencyjności, ale stanowi także bufor dla ewentualnych zaburzeń na rynku walutowym.

SB: W jakich sektorach gospodarki narodowej jesteśmy lepsi od innych w Unii Europejskiej, a może i na świecie? Gdzie leżą nasze regionalne, a może i globalne przewagi konkurencyjne?

JP: Do najbardziej konkurencyjnych sektorów polskiej gospodarki należy zaliczyć sektory: motoryzacyjny, spożywczy, kosmetyczny oraz odzieżowy. Wszystkie one rozwijają się w sposób bardzo dynamiczny, stając się coraz atrakcyjniejszymi zarówno na rynku europejskim, jak i światowym. Wśród branż o dużym potencjale rozwojowym jest także budownictwo, sektor IT oraz przemysł meblarski. Ponadto dobre wyniki można odnotować na rynku maszyn i urządzeń górniczych. Przypomnę, że jest to jedna z tradycyjnych, a jednocześnie innowacyjnych i zróżnicowanych branż polskiej gospodarki. Na tle innych państw istotne znaczenie odgrywa również fakt, że polskie produkty i usługi cechuje wysoka jakość przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności cenowej i kosztowej.

SB: Skończyła się unijna perspektywa finansowa, co nam się udało osiągnąć w gospodarce narodowej w tym okresie dzięki funduszom unijnym?

JP: Już pierwsze lata członkostwa Polski w UE przyniosły wiele pozytywnych zmian. W latach 2007–2013 do Polski trafiło 67,3 mld euro z funduszy polityki spójności. Dzięki tym środkom wsparcie uzyskało m.in. ponad 28 tysięcy firm. Na wsparcie przedsiębiorczości, innowacji oraz badań i rozwoju w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka przeznaczono kwotę 10,18 mld euro. Utworzono i zmodernizowano ponad 1,9 tysięcy laboratoriów. To wszystko przyczyniło się do przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego. Znacząco umocniła się działalność przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego i sektora usług wysokich technologii. Ożywiła się również działalność inwestycyjna. Istotne znaczenie miało także dostosowanie przepisów do unijnego prawodawstwa, w tym wprowadzenie wspólnych norm i certyfikatów oraz dostęp do zamówień publicznych – działo się to przy wsparciu finansowym UE. Ze środków europejskich skorzystały również innowacyjne sektory, zwłaszcza takie jak: informatyczny, nowych technologii i kosmiczny.

SB: Zaczęła się nowa perspektywa finansowa, która będzie trwała do 2020 r., na co mogą liczyć polskie firmy, jakie warunki muszą spełniać, aby korzystać z funduszy unijnych?

JP: Opracowując instrumenty wsparcia, kierowaliśmy się w szczególności potrzebami polskich mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, które stanowią 99 proc. wszystkich firm działających w naszym kraju. Z uwagi na ten fakt najwięcej funduszy ze środków europejskich zostało przeznaczonych właśnie dla tego sektora. W ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020 będę nadzorował działania skierowane na podniesienie konkurencyjności i innowacyjności polskich firm. Skupimy się przede wszystkim na umiędzynarodowieniu polskich przedsiębiorstw oraz dalszym wsparciu rozwoju współpracy pomiędzy nauką a przedsiębiorstwami. W aktualnej sytuacji geopolitycznej, kiedy wsparcie eksportu jest tak ważne dla polskiej innowacyjnej gospodarki, skupimy się na pomocy skierowanej dla startupów oraz dostępie do wysokiej jakości usług niezbędnych w procesie internacjonalizacji. W lipcu ogłosiliśmy konkurs Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw, skierowany do firm planujących utworzenie centrum badawczo-rozwojowego. Kolejne konkursy w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) zostaną uruchomione w II połowie 2015 r. Dla przedsiębiorców zamierzających nawiązać współpracę z sektorem nauki oraz wdrożyć wyniki prac badawczo-rozwojowych dotyczących innowacyjnego rozwiązania Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości przygotowała dodatkowe konkursy.

SB: Pan Premier w wywiadach często podkreśla ogromną rolę innowacyjności w działalności polskich firm. Proszę więc nam sprecyzować, na jakie wsparcie Ministerstwa i środki unijne w najbliższych latach mogą liczyć przedsiębiorstwa prowadzące działalność innowacyjną?

JP: Kluczowym kierunkiem naszych działań jest dalsze wspieranie rozwoju współpracy pomiędzy nauką i innowacyjnymi przedsiębiorstwami. Chcemy również stworzyć infrastrukturalne zaplecza badawczo-rozwojowe przedsiębiorstw oraz wspierać współpracę międzynarodową polskich przedsiębiorców. Realizujemy obecnie Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, którego celem jest wspieranie realizacji całego procesu powstawania innowacji: od fazy tworzenia się pomysłu, poprzez etap prac nad nim, aż po komercjalizację wyników prac badawczo-rozwojowych. W jego ramach wspieramy głównie innowacje produktowe i procesowe. Na szczególną uwagę zasługują ekoinwestycje, które będą uzyskiwały preferencje.

Wsparciem obejmujemy również proces inkubacji firm opartych na innowacyjnych pomysłach. Należy także pamiętać o tym, jak ważna dla rozwoju przedsiębiorczości jest jej internacjonalizacja. Efektem wsparcia w ramach POIR w tym zakresie będzie realizacja programów branżowych, reprezentujących wybrane sektory gospodarki o najwyższym potencjale. Dodatkowo w ramach programu możliwa jest realizacja konkursów pilotażowych, testujących nowe formy wsparcia innowacji. Przewidujemy również utworzenie tzw. brokera innowacji, który będzie przekazywał wyniki badań z dużych przedsiębiorstw do przedsiębiorstw z sektora MŚP. W ramach tzw. bonów na innowacje chcemy z kolei wspierać rozwój kontaktów pomiędzy mikro i małymi przedsiębiorcami a jednostkami naukowymi.

Pragnę raz jeszcze zwrócić uwagę Czytelników na fakt, że 27 lipca 2015 r. ogłosiliśmy konkurs dla przedsiębiorców planujących inwestycje w centra badawczo-rozwojowe. Jest to specjalny instrument w ramach działania Wsparcie inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Zapewni on wsparcie w tworzeniu i rozwijaniu własnych centrów badawczo-rozwojowych, dzięki czemu przedsiębiorcy uzyskają możliwość prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, a następnie wprowadzenia efektów tych prac na rynek. Łącznie na ten cel przeznaczono 2,3 mld zł, a na tę edycję konkursu 460 mln zł. Wnioski będzie można składać od 1 września do końca października 2015 r. w Ministerstwie Gospodarki.

Ponadto 31 lipca 2015 r. ogłoszone zostały na stronie internetowej PARP kolejne dwa konkursy w ramach działań nadzorowanych przez Ministerstwo Gospodarki. W pierwszym z nich Badania na Rynek wsparcie udzielane będzie na realizację projektów dotyczących wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych przeprowadzonych przez przedsiębiorcę z sektora MŚP samodzielnie lub na jego zlecenie, prowadzących do wprowadzenia na rynek nowych bądź znacząco ulepszonych produktów (wyrobów lub usług). Na tę edycję konkursu przeznaczono 500 mln zł. Nabory będą trwać od 31 sierpnia do 30 września 2015 r.

Drugi to konkurs Bony na innowacje dla MŚP, w którym dofinansowanie przeznaczone jest na realizację projektów obejmujących zakup od wykonawcy usługi polegającej na opracowaniu nowego lub znacząco ulepszonego wyrobu, usługi, technologii produkcji lub nowego projektu wzorniczego. Na tę edycję konkursu przeznaczono 46,1 mln zł, a nabory będą trwały od 31 sierpnia do 30 grudnia 2015 r.

Do końca roku planowane jest jeszcze uruchomienie konkursów w działaniach Proinnowacyjne usługi IOB dla MŚP, Umiędzynarodowienie Krajowych Klastrów Kluczowych oraz Wsparcie MŚP w dostępie do rynku kapitałowego – 4 Stock.

SB: Pan Premier steruje również polską dyplomacją handlową, czyli 49 Wydziałami Promocji Handlu i Inwestycji działającymi w strukturach polskich Ambasad i Konsulatów RP rozsianymi po całym świecie. W ciągu ostatnich lat resort gospodarki wprowadził wiele innowa- cyjnych rozwiązań do ich działalności. O jednym z nich, tj. Biurze Akceleracyjnym w San Francisco, utworzonym przez Wydział Promocji i Handlu Ambasady RP w Waszyngtonie pisaliśmy już na łamach Przeglądu Organizacji. Proszę powiedzieć, jak Pan Premier widzi dalszy rozwój tej inicjatywy w najbliższych latach?

JP: Inwestycje w Dolinie Krzemowej to przykład nowego podejścia administracji do działań na rzecz podniesienia poziomu innowacyjności polskich przedsiębiorstw. Dzięki obecności polskiej reprezentacji na terenie Doliny Krzemowej możliwa jest realizacja działań, mających na celu podnoszenie innowacyjności polskich firm, nawiązywanie współpracy, a także ich umiędzynarodowienie. Funkcjonowanie biura SVAC na Zachodnim Wybrzeżu ułatwia dostęp do rynku globalnego dla polskich technologii, produktów i usług. Daje także możliwość zdobycia doświadczenia na najbardziej konkurencyjnym rynku technologicznym świata. Pragnę zauważyć, że projekt Polski Most Krzemowy cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Uważam, że ma przed sobą bardzo obiecującą przyszłość. Rynek USA pozostaje niezmiennie bardzo atrakcyjnym obszarem dla polskich firm i stwarza unikatowe warunki dla rozwoju młodych firm i start-upów z branż zaawansowanych technologii. Liczę, że projekt przyniesie wymierne korzyści i przełoży się w przyszłości na kontrakty dla polskich firm.

SB: Na zakończenie naszej rozmowy proszę powiedzieć, co według Pana Premiera jest największym sukcesem, jaki Pan osiągnął, pełniąc funkcję wicepremiera i ministra gospodarki?

JP: Podejmujemy wiele działań, poprzez które chcemy rozbudowywać potencjał i konkurencyjność polskiej gospodarki. Koncentrujemy się m.in. na stworzeniu przyjaznych warunków dla biznesu – w życie weszły już cztery ustawy deregulacyjne, których celem jest zmniejszenie obowiązków i formalności ciążących na przedsiębiorcach. Projekt prawa działalności gospodarczej, czyli nowej konstytucji dla firm, został 28 lipca 2015 r. zaakceptowany przez Radę Ministrów. Z kolei Sejm przyjął również projekt ustawy dotyczącej mediacji i polubownych metod rozwiązywania sporów. Wielkie nadzieje pokładamy również w odbudowie szkolnictwa zawodowego – ten projekt realizujemy wspólnie z resortami edukacji, skarbu oraz pracy i polityki społecznej. Kładziemy szczególny nacisk na rozwój systemu dualnego. Dzięki temu uczniowie mogą odbywać zajęcia teoretyczne w szkołach, natomiast praktykę w konkretnych zakładach pracy. Najbardziej skutecznym sposobem edukacji zawodowej młodzieży jest bowiem łączenie teorii ze zdobywaniem przez uczniów praktycznych umiejętności na rzeczywistych stanowiskach pracy w nowoczesnych firmach. Zobowiązaliśmy więc zarządzających Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi (SSE) do zachęcania firm strefowych do tworzenia miejsc praktyk i staży dla uczniów oraz uruchamianie klas patronackich. Przypomnę też przy tej okazji, że dzięki staraniom Ministerstwa Gospodarki działalność SSE udało się przedłużyć co najmniej do 2026 r. O potencjale stref świadczy m.in. to, że w 2014 r. wartość inwestycji na tych terenach wyniosła 102 mld zł. To wzrost o ponad 8,8 mld zł w porównaniu z rokiem 2013.

SB: Bardzo serdecznie dziękuję za rozmowę.