Stanisław Brzeziński: Panie Profesorze, głównym powodem naszej rozmowy jest przypadająca w tym roku pięćdziesiąta rocznica utworzenia Instytutu Ekonomicznego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przygotowując się do tej rozmowy, zauważyłem, że była to pierwsza jednostka utworzona praktycznie od podstaw na prawach wydziału, na tej Uczelni po II wojnie światowej. Pozostałe pięć Wydziałów Uniwersytetu powstało na fundamentach dziedzictwa pochodzącego głównie z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Proszę zatem powiedzieć Czytelnikom Przeglądu Organizacji, jakie były początki tej toruńskiej ekonomii?

Jerzy Boehlke: Rzeczywiście tak było. Wydziały, które istniały przed utworzeniem Instytutu Ekonomicznego, jednostki działającej na prawach szóstego wydziału Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, powstały ze znaczącym udziałem uczonych znakomitych polskich uniwersytetów Stefana Batorego w Wilnie i Jana Kazimierza we Lwowie. Niektórzy z nich pracowali jeszcze w czasie początków Instytutu. Tradycja tamtejszych uczelni, a zwłaszcza Uniwersytetu Stefana Batorego, została mocno zakorzeniona w naszej Almae Matris Thorunensis i jest odczuwalna do dnia dzisiejszego. W przypadku Wydziału, którym mam zaszczyt obecnie kierować, dołączyła jeszcze tradycja wysoko cenionej poznańskiej szkoły ekonomii. Obowiązki organizatora Instytutu Ekonomicznego UMK, a później jego dyrektora, zostały powierzone profesorowi Jerzemu Liczkowskiemu, przeniesionemu służbowo do Torunia z Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. W pierwszym roku istnienia Instytutu dołączył profesor Jerzy Tomala, obejmując funkcję zastępcy dyrektora Instytutu, a następnie kilku doktorantów tej zacnej uczelni. Zatem można powiedzieć, że Instytut Ekonomiczny, a obecnie Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania wzrastał na szczególnych fundamentach, których mogłaby pozazdrościć niejedna szkoła wyższa. Początki były bardzo trudne. Wydział rozpoczynał z garstką pracowników, w wyjątkowo trudnych warunkach lokalowych i z bardzo skromną własną biblioteką i niewielkim zasobem literatury ekonomicznej w bibliotece uniwersyteckiej.

SB: Tak więc przyzna Pan Profesor, co pragnę podkreślić, że z mało liczącej się jednostki powstał jeden z najbardziej znaczących ośrodków naukowo-badawczych i dydaktycznych w Polsce. Jakie są źródła tego sukcesu?

JB: Słowa „mało liczącej się jednostki” mogłyby być uznane za nieuzasadniony komplement dla ośrodka naukowo-badawczego i dydaktycznego, jakim był Instytut Ekonomiczny w okresie pierwszych lat istnienia. Na początku zatrudniał w różnym wymiarze czasu pracy 22 nauczycieli akademickich, tylko w części ekonomistów. Jego strukturę tworzyło siedem zakładów, z których jedynie cztery miały kierownika. Nabór na studia odbył się już we wrześniu 1968 roku. Była to historyczna rekrutacja nie tylko dlatego, że pierwsza, ale przede wszystkim z uwagi na nadspodziewaną liczbę osób przystępujących do egzaminów wstępnych. Na jedno miejsce przypadało około 10 kandydatów. W kolejnych latach także liczba starających się o przyjęcie na studia znacząco przewyższała liczbę miejsc. Selekcja kandydatów sprawiła, że studia rozpoczynali dobrzy absolwenci szkół średnich, a nawet rzec można posiadający wysoki potencjał intelektualny. Ich studia, odbywane z udziałem niezwykle zaangażowanych, ambitnie wykonujących obowiązki dydaktyczne nauczycieli akademickich, przyniosły efekt w postaci dobrego przygotowania zawodowego. W ten sposób powstał i utrwalał się wizerunek bardzo wysokiego poziomu prowadzonych w Toruniu studiów ekonomicznych. Niełatwą drogę rozwoju naukowego musieli przejść także zatrudnieni w Instytucie młodzi pracownicy nauki, i to nie tylko za sprawą trudnych warunków materialnych, dużych obciążeń dydaktycznych, ograniczeń w odbywaniu staży naukowych itp., ale przede wszystkim z uwagi na konieczność przeprowadzania postępowań związanych z uzyskaniem stopni naukowych poza macierzystą uczelnią. Nie ma jednak tego złego, co by na dobre nie wyszło. Gdy „szlify zdobywa się w boju”, są one tym cenniejsze, im bój jest trudniejszy.

Wydział otrzymał prawo nadawania stopnia naukowego doktora dopiero w 1988 roku. Dzisiaj posiada pełne uprawnienia akademickie, do czego przyczynili się w dużej mierze pierwsi asystenci. Niewątpliwie źródeł sukcesów osiągniętych przez Wydział należy poszukiwać w niezwykłej determinacji i oddaniu jego pionierów, ale także w panującej tu szczególnej atmosferze. Jako świadectwo tego przytoczę wypowiedź profesora Stanisława Sudoła, pierwszego dziekana Wydziału, w czasie nadzwyczajnego posiedzenia Rady Wydziału zwołanego dla uczczenia 90. lecia Jego urodzin w styczniu br. Profesor, mówiąc o trudach swoich podróży do Torunia z Warszawy, wspomniał propozycję pracy, jaką otrzymał ze Szkoły Głównej Planowania i Statystyki (obecnie SGH) i dylemat, który musiał rozstrzygnąć – co wybrać? Z jednej strony praca w miejscu zamieszkania, w uczelni uznawanej dość powszechnie za najlepszą w kraju, prawdopodobnie za wyższe wynagrodzenie, z drugiej pozostawienie na naszym Wydziale, gdzie atmosfera pracy była niespotykana. Wybrał Toruń …

SB: Przyzna Pan Profesor, że użyję tych słów, „toruńska ekonomia” wsławiła się niezwykłą aktywnością w zakresie badań empirycznych dotyczących polskiej gospodarki. Które z badań prowadzonych przez ten Wydział uważa Pan Dziekan za wpisujące się w sposób szczególny w dorobek naukowy w tej dziedzinie?

JB: Jest to trudne pytanie, gdyż Wydział prowadził i prowadzi bardzo szeroko zakrojone badania empiryczne i niełatwo wskazać te z nich, które w sposób szczególny zaznaczyły się w jego dorobku naukowym. Jeżeli pan redaktor pozwoli, ograniczę swoją odpowiedź do wskazania, jako przykładu, kilku z cyklicznie realizowanych projektów. Od początku lat dziewięćdziesiątych, pod kierunkiem prof. S. Sudoła, zespoły pracowników Wydziału przeprowadziły pionierskie badania zachowań przedsiębiorstw w procesie transformacji polskiej gospodarki, zakończone projektem dotyczącym czynników rozwoju i przyczyn upadku polskich przedsiębiorstw w ostatniej dekadzie minionego wieku.
W tym też czasie zespoły kierowane przez prof. M. J. Stankiewicza podjęły cieszące się wysokim uznaniem badania dotyczące konkurencyjności i innowacyjności polskich przedsiębiorstw.

Od dwudziestu lat pracownicy Wydziału, pod kierunkiem prof. W. Karaszewskiego, prowadzą bardzo cenione badania międzynarodowych przepływów kapitału w postaci inwestycji bezpośrednich z udziałem Polski. Znacząco do dorobku Wydziału wpisują się badania rynku pracy prowadzone pod kierunkiem prof. Z Wiśniewskiego. Poświęcone są one głównie analizie czynników wpływających na zwiększenie ryzyka długotrwałego bezrobocia i opracowaniu metodologii profilowania bezrobotnych. Także wysokie uznanie zyskały badania zespołu prof. W. Kosiedowskiego, prowadzone w ramach funkcjonującego na Wydziale Centrum Badań Europy Środkowej i Wschodniej. Ich problematyka dotyczy przedsiębiorczości i innowacyjności jako czynnika rozwoju regionów Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście wspólnotowej polityki spójności. Warto też wskazać badania prof. D. Dziawgo dotyczące stowarzyszeń indywidualnych inwestorów i klubów inwestycyjnych oraz możliwości ich wykorzystania w procesie integracji Polski z międzynarodowym rynkiem finansowym. W nurt ten wpisują się także badania prof. L. Dziawgo dotyczące wykorzystania rynku kapitałowego w celu finansowania proekologicznej transformacji gospodarki. Istotnym obszarem badań Wydziału jest kwestia przywództwa i społecznej odpowiedzialności biznesu. W nurcie tym warto wskazać badania prof. R. Karaszewskiego dotyczące przywództwa w środowisku biznesu korporacyjnego.

Nie sposób także nie wspomnieć szeregu sukcesów pracowników Wydziału w zakresie pozyskiwania różnych grantów, finansowanych w ramach projektów Narodowego Centrum Nauki w konkursach Preludium, Opus, Sonata czy Sonata bis. Z pozyskanych tą drogą środków finansowane są badania: prof. T. Kufla – w obszarze prognozowania cyklu koniunkturalnego za pomocą modeli progowych; prof. M. Osińskiej, których przedmiotem jest ekonometryczna analiza czynników przyspieszonego wzrostu w europejskich gospodarkach rynkowych; profesorów UMK: P. Fiszedera, w zakresie modelowania i prognozowania zmienności; A. Glińskiej-Neweś – dotyczące innowacji między ludźmi oraz pozytywnej zmiany społecznej w organizacji; M. Zastempowskiego, obejmujące problematykę innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw; J. Bruzdy – z obszaru modeli falkowych; droktorów habilitowanych: W. Orzeszko – dotyczące prognozowania nieliniowej dynamiki procesów finansowych: M. Polasika – w zakresie wpływu rozwoju FinTech na innowacje na rynku usług płatniczych, a także doktorów: M. Pietrzaka - w ramach zagadnienia Modifiable Areal Unit Problem i M. Ryczkowskiego – w obszarze kredytu i zmian cen nieruchomości widzianych z perspektywy analizy falkowej.

Uczestniczymy także bardzo aktywnie w badaniach naukowych, prowadzonych w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych – GOSPOSTRATEG – realizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Zespoły kierowane przez profesorów UMK A. Glińską-Neweś oraz M. Zastempowskiego, uczestnicząc w konsorcjum badawczym, będą realizowały zadania badawcze, których celem jest wypracowanie metod i instrumentów wsparcia ze strony samorządów lokalnych na rzecz wzrostu konkurencyjności i innowacyjności kujawsko-pomorskich mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw.

SB: Według mnie widoczna jest też duża aktywność Wydziału na rzecz upowszechniania wiedzy o ekonomii i gospodarce, zwłaszcza wśród uczniów szkół średnich. Proszę podzielić się doświadczeniami w tym zakresie.

JB: Wydział nasz prowadzi szereg przedsięwzięć ukierunkowanych na podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości znaczenia problemów ekonomicznych młodzieży oraz kształtowania postaw przedsiębiorczych. Znaczna część realizowanych cyklicznie wydarzeń jest obecnie zintegrowana wokół inicjatywy pod nazwą Akademia Przyszłego Menedżera, projektu prowadzonego przez Wydział od 2010 roku we współpracy z najlepszymi szkołami średnimi z: Torunia, Bydgoszczy, Włocławka, Grudziądza i Inowrocławia oraz z Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W ramach tego przedsięwzięcia regularnie organizowane są dla uczniów wykłady, prezentacje, warsztaty oraz debaty poświęcone aktualnym problemom ekonomicznym. Biorą w nich udział nie tylko nauczyciele akademiccy Wydziału, ale także przedstawiciele przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz organizacji studenckich, takich jak AISEC, czy działające na Wydziale studenckie koła naukowe. W ramach dotychczasowych ośmiu edycji Akademii udało się zorganizować około 100 spotkań odbywających się zarówno w szkołach, jak i na Uniwersytecie. Posiadającym długą historię obszarem aktywności Wydziału w zakresie upowszechniania wiedzy ekonomicznej są konkursy organizowane dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, w tym przede wszystkim Ogólnopolski Konkurs Wiedzy o Ekonomii i Gospodarce im. Profesora Kazimierza Sokołowskiego oraz Ogólnopolski Konkurs Wiedzy z Rachunkowości. Pierwszy z nich nosi imię jednego z pionierów naszego Wydziału, wybitnego ekonomisty oraz niezwykłego pedagoga i wychowawcy, i jest organizowany już od blisko dwudziestu lat. Odbyło się 20 edycji tego konkursu (pierwsza w 1999 roku) Uczestniczyło w nich około 10 tysięcy osób, których 360 zostało jego laureatami. Historia Konkursu Wiedzy z Rachunkowości sięga 2001 roku. Siedemnaście odbytych dotychczas jego edycji zgromadziło łącznie blisko 4 tysiące uczestników, spośród których wyłonionych zostało 132 zwycięzców. Laureaci konkursów otrzymują maksymalną liczbę punktów w procesie rekrutacji na dowolny kierunek studiów prowadzony przez Wydział oraz nagrody rzeczowe. Warto ponadto wskazać, że Wydział prowadzi, na podstawie zawartych porozumień, współpracę z wybranymi szkołami średnimi, a także opiekę naukowo-dydaktyczną nad klasami o profilu ekonomicznym.

SB: Myślę, że bez przesady można powiedzieć, że Wydział jest znakomitym ośrodkiem dydaktycznym, który wykształcił liczną rzeszę cenionych absolwentów. Proszę podzielić się z Czytelnikami naszego miesięcznika najważniejszymi osiągnięciami dydaktycznymi, sukcesami studentów i absolwentów.

JB: Pierwsza grupa absolwentów, licząca 47 osób, zakończyła studia w 1972 roku. Od tego czasu Wydział wykształcił prawie 34 tysiące osób. Prowadzimy obecnie kształcenie na sześciu kierunkach studiów: ekonomia (w językach polskim i angielskim), studia potrójnego dyplomu z Uniwersytetem w Angers i Uniwersytetem w Maceracie, finanse i rachunkowość, komunikacja i psychologia w biznesie, logistyka, matematyka i ekonomia (studia dwudyplomowe z Wydziałem Matematyki i Informatyki), zarządzanie (w językach polskim i angielskim), studia dwudyplomowe z Uniwersytetem Angers oraz studia dwudyplomowe z Uniwersytetem Pablo de Olavide w Sewilli). Wydział systematycznie doskonali jakość kształcenia, czego potwierdzeniem są międzynarodowe i krajowe akredytacje. Jako pierwsza w Polsce publiczna uczelnia uzyskaliśmy w roku 2015 prestiżową światową akredytację szkół biznesu AACSB (The Association to Advance Collegiate Schools of Business). Trzy kierunki studiów prowadzone na Wydziale: zarządzanie (2010), finanse i rachunkowość (2015) i ekonomia (2018) uzyskały akredytacje Polskiej Komisji Akredytacyjnej z oceną wyróżniającą. Podstawą sukcesu Wydziału jest wykształcenie własnej kadry nauczycieli akademickich, wśród której ośmiu profesorów tytularnych oraz dwudziestu doktorów habilitowanych to jego absolwenci. Absolwenci Wydziału odnoszą sukcesy nie tylko jako menedżerowie i pracownicy różnych podmiotów gospodarczych - korporacji ponadnarodowych, banków i instytucji finansowych oraz jednostek administracji państwowej i samorządowej, ale także jako właściciele prywatnych przedsiębiorstw. Wydział szczyci się licznymi sukcesami swoich studentów. Największym z nich, a zarazem jednym z największych sukcesów studentów polskich szkół wyższych kształcących ekonomistów, było zwycięstwo w prestiżowym światowym konkursie L’Oreal e-Strat Challenge i zdobycie w jednej z jego edycji przez zespół Wydziału tytułów mistrzów Europy i mistrzów świata. W innej edycji tego konkursu studenci Wydziału weszli do grona finalistów. Zostali też finalistami konkursu Skandia Poland Opportunity Program. Nasi studenci uzyskali wyróżnienia i nagrody w licznych konkursach na najlepsze prace dyplomowe organizowane przez m.in.: Prezesa NBP, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, PZU SA, Polską Federację Rynku Nieruchomości, Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce oraz Akademię Leona Koźmińskiego w Warszawie. Uczestniczyli z sukcesami, otrzymując wyróżnienia na konferencjach naukowych oraz konkursach z zakresu finansów, rachunkowości i biznesu organizowanych m.in.: Santander Universidades, Akademię Liderów Rynku Kapitałowego Fundacji im. Lesława A. Pagi, Fundację Edukacyjną Przedsiębiorczości w Łodzi. Są członkami Akademii European Financial Congress.

SB: Wspomniał Pan Profesor o akredytacji AACSB. Tym certyfikatem, uznawanym za jeden z najbardziej prestiżowych, może poszczycić się jedynie 5% szkół wyższych na świecie, w tym z Polski dwie - Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie i Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. Proszę przybliżyć naszym Czytelnikom znaczenie tej akredytacji.

JB: AACSB International to najdłużej działająca na świecie organizacja akredytująca szkoły wyższe, realizujące programy nauczania z zakresu ekonomii, zarządzania oraz finansów i rachunkowości na studiach licencjackich, magisterskich i doktoranckich. Jej głównym celem jest reformowanie i doskonalenie edukacji oraz badań naukowych w obszarze nauk ekonomicznych. AACSB International łączy instytucje edukacyjne, studentów i biznes, aby stworzyć nową generację liderów. Inspiruje do wprowadzania innowacji i podnoszenia jakości. Stymuluje także do wzmacniania zaangażowania i wpływu na otoczenie. Fundamentem siły tej organizacji jest różnorodność poglądów i zobowiązanie do nieustannego ulepszania istniejącego stanu rzeczy. Symbol „AACSB Accredited” stanowi rozpoznawalny na całym świecie znak jakości oznaczający, że dana instytucja edukacyjna spełnia najwyższe światowe normy. Potwierdza on jednocześnie jej przywiązanie do ciągłego samodoskonalenia i rozwoju. Pracodawcy zatrudniający absolwentów uczelni, które otrzymały akredytację AACSB, mają pewność, że przyjęci do pracy kandydaci są świetnie przygotowani i będą sprawnie i skutecznie wykonywać powierzone im zadania.

Obecnie akredytację AACSB posiada elitarne grono, które tworzy niespełna 5% wszystkich szkół biznesu na świecie: łącznie 810 instytucji z 53 krajów, w tym takie renomowane uczelnie, jak: Columbia University, Harvard University czy Yale University, a także MIT (Massachusetts Institute of Technology) oraz 10 najlepszych (zgodnie z rankingiem Financial Times 2017) europejskich szkół biznesowych.

Uzyskanie akredytacji AACSB International wiąże się z wieloma korzyściami, osiąganymi zarówno przez samą instytucję edukacyjną, jej pracowników, jak i przez studentów, kształcących się na wszystkich szczeblach nauczania. Do najważniejszych należy zaliczyć: nowe możliwości promocji, jakie niesie większa rozpoznawalność Wydziału na międzynarodowym rynku edukacyjnym; kompatybilność realizowanych standardów z obowiązującymi w najlepszych szkołach Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych; możliwości nawiązania szerokiej współpracy międzynarodowej, zwłaszcza w zakresie badań, publikacji naukowych, dydaktyki i wymiany; podniesienie konkurencyjności na krajowym i międzynarodowym rynku pracy.

SB: Wiem, że Wydział jest bardzo aktywny w realizacji procesu internacjonalizacji studiów. Proszę powiedzieć o Państwa ofercie dydaktycznej dla studentów z zagranicy, a także możliwościach odbywania studiów za granicą przez polskich studentów.

JB: Internacjonalizacja Wydziału, jako element naszej strategii, jest konsekwentnie realizowana od lat w ramach sześciu filarów:

1. Uzyskanie nowych i utrzymanie posiadanych międzynarodowych akredytacji (oprócz wspomnianego wcześniej AACSB Wydział przystąpił do procedury akredytacyjnej EQUIS i AMBA).
2. Nawiązywanie współpracy z liczącymi się ośrodkami naukowymi, biznesem i organizacjami otoczenia biznesowego za granicą (naszym celem jest posiadanie strategicznych partnerów we wszystkich krajach europejskich oraz w najważniejszych krajach poza Europą, m.in. USA, Kanadzie, Chinach, Japonii, Rosji.
3. Budowanie na Wydziale klimatu organizacyjnego sprzyjającego internacjonalizacji, tzn. jak najpełniejszego uczestnictwa pracowników i studentów w działaniach podejmowanych w tym zakresie.
4. Poszerzanie i doskonalenie oferty dydaktycznej w języku angielskim.
5. Promocja Wydziału na arenie międzynarodowej.
6. Rozwój Wydziałowego Biura Programów Międzynarodowych.

Trzy ostatnie wiążą się najściślej z pytaniem pana redaktora. Rzeczywiście, wspomniana wyżej oferta naszego Wydziału dotycząca studiów w języku angielskim jest bardzo bogata. Do udziału w programach studiów prowadzonych w tym języku rekrutowani są studenci z Polski i z zagranicy, głównie z Unii Europejskiej i innych krajów Europy, ale też coraz częściej z Chin, Indii, krajów afrykańskich i Ameryki Południowej. W oparciu o wymienione kierunki studiów realizujemy również programy określane mianem podwójnych i potrójnych dyplomów. Partnerami w ich realizacji są: Uniwersytet w Angers (Francja) i Uniwersytet w Maceracie (Włochy).

Oprócz pełnych cykli kształcenia w naszej ofercie znajdują się też tzw. krótkie formy, tzn. przyjmujemy studentów zagranicznych w ramach umów bilateralnych, obejmujących wymiany jedno- lub dwusemestralne. Organizujemy także tygodniowe lub dwutygodniowe intensywne programy, takie jak na przykład International Week lub Summer Camp.

Warto także dodać, że obecnie nasi studenci mogą wyjechać do ponad 60 uczelni w Unii Europejskiej i ponad 30 w krajach poza Europą. Wspieramy także ich udział w krótkich formach (typu International Week) organizowanych przez naszych partnerów zagranicznych.

SB: Dziękuję za rozmowę