logo Przegląd Organizacji
Rok wydania: 2023
Numer czasopisma: 3
Słowa kluczowe: controlling strategiczny, zarządzanie projektami, narzędzia wspomagające zarządzanie, zakres zastosowania
Strony: 138-150
Język publikacji: Polski
Strategiczny controlling projektów w Polsce – wyniki badań zastosowania w latach 2013–2017 i 2018–2022
Emil Bukłaha, Eryk Głodziński
Abstrakt
Celem badań było określenie zakresu zastosowania strategicznego controllingu projektów (SCP) wśród przedsiębiorstw działających w Polsce. Wykorzystując badania ankietowe przeprowadzone w dwóch okresach 2013–2017 oraz 2018–2022 analizie poddano: skalę zastosowania narzędzi wspomagających, w tym podejść metodycznych, przyczyny stosowania SCP, częstotliwość strategicznych działań monitorująco-kontrolnych oraz wady i zalety SCP. Badania pokazały, że pomimo niskiego poziom samooceny dojrzałości projektowej organizacji wiele obszarów podlega controllingowi strategicznemu z wykorzystaniem metod i technik. Przede wszystkim dotyczy to aspektów kosztowych i związanych z czasem. Dodatkowo proces strategicznego monitorowania i kontroli jest realizowany regularnie w trakcie poszczególnych faz cyklu życia. Porównując dwa badane okresy nie zauważono istotnych zmian w zastosowaniu SCP oraz zakresu zastosowania metod i technik wspomagających zarządzanie strtegiczne
Bibliografia
1. Aarseth W., Ahola T., Aaltonen K., Økland A., Andersen B. (2017), Project Sustainability Strategies: A Systematic Literature Review, „International Journal of Project Management”, Vol. 35, No. 6, pp. 1071–1083. 2. Abbasi A. (2018), Evolution of Project Management Research and Industry-focused Innovations, „The Journal of Modern Project Management”, Vol. 6, No. 1, pp. 61–69. 3. Abée S., Andre S., Schlemminger R.B. (2020), Strategisches Controlling 4.0. Wie der digitale Wandel gelingt, Springer Gabler, Wiesbaden. 4. Albert M., Balve P., Spang K. (2017), Evaluation of Project Success: A Structured Literature Review, „International Journal of Managing Projects in Business”, Vol. 10, No. 4, pp. 796–821. 5. Alter R. (2011), Strategisches Controlling: Unterstützung des strategischen Managements, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, München. 6. Bass Z. (2016), The Project Control Handbook, Emereo Publishing, USA. 7. Bukłaha E. (2016), Strategiczny controlling projektów – wyniki badań 2014–2015, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Vol. 421, s. 47–62. 8. Bukłaha E. (2019a), Controlling projektów w klasycznym ujęciu zarządzania projektami na przykładzie koncepcji PCM i LFA, „Zarządzanie. Teoria i Praktyka”, Vol. 30, No. 4, s. 25–30. 9. Bukłaha E. (2019b). Menedżerski controlling projektów – koncepcje i wyniki badań, Wyd. SGH, Warszawa. 10. Bukłaha E. (red.), (2022), Wdrażanie strategii przez projekty, Wyd. SGH, Warszawa. 11. Cabała P. (2002). Powstanie i rozwój koncepcji controllingu, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, Vol. 574, s. 129–138. 12. De Leeuw E.D. (2012), Choosing the Method of Data Collection, [in:] International handbook of survey methodology, Taylor & Francis Group, New York – London, pp. 113–135. 13. Głodziński E. (2013), Strategiczne zarządzanie przedsięwzięciami w przedsiębiorstwach projektowych – zakres i uwarunkowania, „Przegląd Organizacji”, Nr 3, s. 18–23. 14. Głodziński E., Marciniak S. (2016), Rozwój koncepcji controllingu w zarządzaniu projektami: stan obecny i dalsze perspektywy badawcze, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Nr 142, s. 137–147. 15. Głodziński E. (2017a), Efektywność w zarządzaniu projektami. Wymiary, koncepcje, zależności, PWE, Warszawa. 16. Głodziński E. (2017b), Strategiczne zarządzanie projektem. Perspektywa organizacji tymczasowej działającej w sieci, „Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie”, Z. 114, s. 99–112. 17. Głodziński E., Szymborski M. (2019), Utilization of Software Supporting Project Management in Middle and Large Project-based Organizations: An Empirical Study in Poland, „Procedia Computer Science”, Vol. 164, pp. 389–396. 18. Juchniewicz M. (2009a), Dojrzałość projektowa organizacji, Bizarre, Warszawa. 19. Juchniewicz M. (2009b), Dojrzałość projektowa organizacji i jej zastosowanie, „Przegląd Organizacji”, Nr 7, s. 26–30. 20. Kapuganti C.B., Balaji K.V.G.D., Santhosh Kumar T. (2019), Comparison of Project Monitoring and Controlling Methods: Earned Value Management (EVM) & Earned Duration Management (EDM), „International Journal of Recent Technology and Engineering, Vol. 7, No. 6, pp. 518–522. 21. Kendrick T. (2012), Results Without Authority, AMACOM, New York. 22. Kerzner H. (2009), Project Management: A Systems Approach to Planning, Scheduling, and Controlling, John Wiley & Sons, USA. 23. Kerzner H. (2022), Project Management Metrics, KPIs, and Dashboards: A Guide to Measuring and Monitoring Project Performance, Fourth Edition, John Wiley & Sons, New Jersey. 24. Lichtarski J. (2013), Strategiczne zarządzanie projektami, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Nr 277, s. 40–51. 25. Lichtarski J.M., Wąsowicz M. (2014), Uwarunkowania rozwoju strategicznego zarządzania projektami w organizacji, „Organization and Management”, Nr 159(1A), s. 123–134. 26. Łada M., Kozarkiewicz A. (2007), Rachunkowość zarządcza i controlling projektów, C.H. Beck, Warszawa. 27. Marciszewska A. (2019), Dojrzałość projektowa organizacji non-profit , Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław. 28. Martens A., Vanhoucke M. (2019), The Impact of Applying Effort to Reduce Activity Variability on the Project Time and Cost Performance, „European Journal of Operational Research”, Vol. 277, No. 2, pp. 442–453. 29. Monteiro A., Santos V., Varajão J. (2016), Project Management Office Models – A Review, „Procedia Computer Science”, Vol. 100, pp. 1085–1094. 30. Nesterak J., Głodziński E., Kowalski M.J. (2018), Controlling projektu w praktyce przedsiębiorstw działających w Polsce, Stowarzyszenie Krakowska Szkoła Controllingu, Kraków – Warszawa – Wrocław. 31. Nesterak J., Kowalski M.J., Czerniachowicz B. (2016), Controlling strategiczny w praktyce przedsiębiorstw działających w Polsce, Stowarzyszenie Krakowska Szkoła Controllingu, Kraków. 32. Niedbała B. (2008), Controlling w przedsiębiorstwie zarządzanym przez projekty, Wolters Kluwer Polska, Warszawa. 33. Nowosielski S. (2018), Procesy i projekty w organizacji. O potrzebie i sposobach współdziałania, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, Nr 169, s. 109–129. 34. Paterek P., Kozarkiewicz A. (2020), Zwinne zarządzania zespołami projektowymi, C.H.Beck, Warszawa. 35. PMI (2017), Project Management. Job Growth and Talent Gap Report 2017–2027, Project Management Institute, USA. 36. Schlemminger R.B, 2022, Strategisches Controlling – von der Zielsetzung bis zur Implementierung, Kohlhammer Verlag, Stuttgart. 37. Trocki M. (2019), Podejścia badawcze w zarządzaniu projektami – geneza i ewolucja, „Przegląd Organizacji”, Nr 3, s. 3–9. 38. Trzeciak M., Jonek-Kowalska I. (2021), Monitoring and Control in Program Management as Effectiveness Drivers in Polish Energy Sector. Diagnosis and Directions of Improvement, „Energies”, Vol. 14, No. 15, p. 4661. 39. Ulusoy G., Hazır Ö., (2021), Progress and Cost Control, [in:] G. Ulusoy, Ö. Hazır (Eds.), An Introduction to Project Modeling and Planning, Springer, Switzerland, pp. 311–334. 40. Wawak S., Woźniak K. (2020), Evolution of Project Management Studies in the XXI Century, „International Journal of Managing Projects in Business”, Vol. 13, No. 4, pp. 867–888.
Publikacje z rocznika
Szkoła zarządzania Andrzeja K. Koźmińskiego
Tomasz Olejniczak, Dominika Latusek-Jurczak
Okres transformacji postawił przed dyscypliną zarządzania szereg wyzwań, takich jak konieczność łączenia wiedzy z różnych dyscyplin, integracji z międzynarodowymi trendami naukowymi, przebudowa istniejących struktur gospodarczych i organizacyjnych oraz towarzysząca im reorganizacja nauki i edukacji w obszarze zarządzania. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sylwetki i dorobku Andrzeja K. Koźmińskiego w kontekście tego okresu burzliwej transformacji oraz próba określenia genezy i ram Jego szkoły naukowej. Artykuł został opracowany w oparciu o przegląd istniejącego dorobku oraz wywiady z bohaterem artykułu, jak i materiały archiwalne znajdujące się w posiadaniu Biblioteki Akademii Leona Koźmińskiego. Wyniki analizy prezentują fundamentalny wpływ Andrzeja K. Koźmińskiego na dyscyplinę zarządzania w okresie transformacji oraz umiejętność budowy samodzielnej i wpływowej szkoły naukowej o niezwykle wyraźnym profilu cechującym się interdyscyplinarnością i umiędzynarodowieniem.
2023
1
STRONY
4-12
Profesor Alicja Jaruga jako twórca łódzkiej szkoły rachunkowości
Ewa Walińska
Celem artykułu jest przedstawienie sylwetki Profesor Alicji Jarugi, twórcy łódzkiej szkoły rachunkowości, badacza o uznanym dorobku naukowym i dydaktycznym. Profesor Jaruga była prawdziwą pasjonatką nauki rachunkowości, której poświęciła 60 lat życia zawodowego. Inspirowała swoich podwładnych i współpracowników do podejmowania nowatorskich i trudnych wyzwań badawczych. Artykuł składa się z trzech części oraz podsumowania. W pierwszej części przedstawiono istotę systemu informacyjnego rachunkowości organizacji, będącego przedmiotem badań Profesor Alicji Jarugi. Druga zawiera rys biograficzny Pani Profesor, natomiast w trzeciej przedstawiono Jej różne oblicza – w szczególności jako wybitnego badacza, dydaktyka, wychowawcy kadr naukowych i ambasadora nauki polskiej za granicą. Niniejsze opracowanie jest rezultatem analizy literatury przedmiotu, w tym materiałów archiwalnych, z zastosowaniem metody biograficznej. Przedstawione w artykule fakty i opinie potwierdzają fenomen osobowości Pani Profesor – Jej ogromny wkład w rozwój nauki i praktyki polskiej rachunkowości, utworzenie szkoły naukowej, promowanie kadr naukowych i doskonalenie procesu kształcenia akademickiego w Polsce.
2023
2
STRONY
6-16
Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Część 1
Marek Matejun, Remigiusz Kozłowski
Opracowanie stanowi pierwszą część cyklu pt. „Mistrzowie, współpracownicy i uczniowie uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi”, którego celem jest prezentacja dorobku, relacji i perspektyw rozwojowych kluczowych przedstawicieli szkoły zarządzania na Uniwersytecie Łódzkim. W artykule przedstawiono genezę powstania oraz retrospektywny wgląd w historię uniwersyteckiej szkoły zarządzania w Łodzi. Zidentyfikowano 9 kluczowych obszarów badań naukowych, powiązanych bezpośrednio ze strukturą organizacyjną Wydziału Zarządzania. Szczegółowo omówiono relacje pomiędzy mistrzami, współpracownikami i uczniami, a także zidentyfikowano najważniejsze osiągnięcia naukowe szkoły w obszarze teorii oraz metod organizacji i zarządzania, strategii i finansów przedsiębiorstwa, a także rachunkowości.
2023
3
STRONY
5-14
Metodyka oceny efektywności strategii zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Janusz Czekaj, Adam Stabryła
W artykule przedstawiono ogólną koncepcję diagnostycznej oceny skuteczności strategii zmian. Jako podstawowe strategie zmian na poziomie przedsiębiorstwa wyróżniono: rozwojową, stabilizacyjną, restrukturyzacyjną, defensywną. W odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności strategie zmian mogą dotyczyć: technologii, logistyki, marketingu, inwestycji itp. Założeniem metodologicznym proponowanej metodyki jest to, że ocena efektywności powinna być wieloaspektowa. Ocena efektywności odnosi się do relacji wyników osiągniętych w danym okresie cyklu planowania w stosunku do wyników normatywnych (wzorcowych). W tekście uwzględniono następujące komponenty proponowanej metodologii: identyfikację zakresu strategii zmian, bazową analizę diagnostyczną strategii zmian, zagregowaną ewaluację strategii zmian. Jako główny paradygmat przyjęto dyrektywę, że ocena efektywności strategii zmian powinna być dokonywana w wielokryterialnym trybie zagregowanym, z uwzględnieniem minimalnych progów satysfakcji.
2023
1
STRONY
13-21
Postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych
Agnieszka Sopińska, Patryk Dziurski
Artykuł wpisuje się w nurt badań nad działalnością innowacyjną przedsiębiorstw rodzinnych, a dotyczy postaw rodziny wobec działalności innowacyjnej. Celem artykułu jest empiryczna identyfikacja modelowych (opisanych w literaturze przedmiotu) postaw członków rodziny wobec działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych działających na rynku polskim oraz sprawdzenie, czy występują różnice w przyjmowanych postawach w zależności od wybranych zmiennych opisujących cechy przedsiębiorstw. Badania empiryczne na próbie 121 przedsiębiorstw rodzinnych wskazują, że wszystkie modelowe postawy członków rodziny wobec prowadzonej działalności innowacyjnej występowały w zbadanych podmiotach rodzinnych, chociaż w bardzo różnym stopniu. Dominującą postawą jest postawa aktywnego inicjatora i wykonawcy, a rzadziej postawa aktywnego wykonawcy oraz aktywnego inicjatora, natomiast najrzadziej występuje postawa pasywna. Statystyczna analiza zależności między realizowanymi postawami członków rodziny wobec działalności innowacyjnie a wielkością, wiekiem, poziomem innowacyjności i branżą działania przedsiębiorstwa nie wykazała istotnie statystycznych różnic między zbadanymi podmiotami.
2023
2
STRONY
17-25
Agresywna mimikra w zarządzaniu innowacjami. Przykład pseudoinnowacji
Jan Franciszek Jacko
Teoretycznym celem niniejszego studium jest przedstawienie istotnych podobieństw i różnic między innowacjami i pseudo-innowacjami pod względem ich nowości, skuteczności i wydajności. Aplikacyjnym celem badań jest przedstawienie markerów pseudo-innowacji, czyli takich cech, które towarzyszą pseudo-innowacjom. Analiza literatury osiąga poprzedni cel. W tekście przedstawiono genezę odróżnienia pseudo-innowacji od innowacji w teorii ekonomii i zarządzania. Redukcyjne (abdukcyjne) rozumowanie prowadzi do drugiego – praktycznego celu. Ukazuje ono, w jaki sposób rozróżnienie między innowacjami a pseudo-innowacją odzwierciedla założenia definicyjne dotyczące kluczowych pojęć określających nowość, skuteczność i efektywność działań. W badaniu określono te założenia, które pozwalają na operacjonalizację koncepcyjnej różnicy między innowacjami a pseudo-innowacjami. W ten sposób, to rozumowanie objaśnia niektóre z tych zaskakujących praktyk (nazywanych paradoksem innowacji), które wspierają pseudo-innowacje kosztem innowacji. Badanie otwiera teoretyczne i aplikacyjne perspektywy badawcze dotyczące pseudo-innowacji w różnych dziedzinach technologii i gospodarki.
2023
3
STRONY
15-23
Europejskie Organizacje Pomostowe w globalnych hubach innowacji – geografia i typologia wsparcia internacjonalizacji firm technologicznych
Paweł Pietrasieński, Katarzyna Rokosz
Celem artykułu było wyjście poza Dolinę Krzemową w celu zbadania form i sposobów wsparcia firm technologicznych w innych wiodących hubach innowacyjnych na świecie. Podążając za Europejskimi Organizacjami Pomostowymi (tzw. Bridge Organizations), zidentyfikowano 20 ekosystemów, w których wsparcie dla internacjonalizacji firm okazało się najintensywniejsze. Dzięki analizie danych wtórnych zidentyfikowano i przeanalizowano ponad 300 organizacji rządowych wspierających międzynarodową ekspansję europejskich firm technologicznych. Z badań wynika, że udział krajów w pomocy firmom w ekspansji na rynkach międzynarodowych jest zróżnicowany. Najczęstszym, stosowanym przez rządy rozwiązaniem jest ustanowienie jednostki dyplomatycznej lub organizacji non-profit, której zadaniem jest wspieranie własnych firm w eksporcie na rynki zagraniczne. Kiedy jednak europejskie rządy decydują się na zaawansowane formy wsparcia internacjonalizacji, wzrasta zapotrzebowanie na zasoby, w tym te niematerialne, takie jak wiedza i powiązane z nią doświadczenie na rynkach globalnych. Kolejnym etapem na krzywej uczenia się wspierania przez administrację rządową międzynarodowej ekspansji przedsiębiorstw jest powołanie dedykowanej Organizacji Pomostowej, która w większości przypadków jest efektem zaawansowanej współpracy między rządem, środowiskiem akademickim i organizacjami biznesowymi.
2023
1
STRONY
22-28
Badania dotyczące robotyzacji procesów biznesowych w naukach o zarządzaniu – systematyczny przegląd literatury
Paula Pypłacz
Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie badań naukowych dotyczących wykorzystania RPA w obszarze nauk o zarządzaniu. Tym samym postawiono pytanie badawcze: jakie główne trendy można zidentyfikować w badaniach naukowych nad RPA w obszarze nauk o zarządzaniu? Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury, w którym jednym z etapów było badanie bibliometryczne przeprowadzone wg następujących parametrów: chronologia, źródło, kraj, treść, cytowanie, uniwersytet. Ostateczny zbiór publikacji składał się z 1193 artykułów podzielonych na zestaw ogólny (970 sztuk) oraz zestaw specjalny (223 sztuki). Analiza pozwala stwierdzić, iż obszar badań nad RPA w naukach o zarządzaniu jest młody, rozwijający się. Nauki inżynieryjne i techniczne mają zdecydowanie większą bazę publikacji dotyczących RPA. W naukach o zarządzaniu nie rozwinęła się mocna sieć współpracy i cytowań, co jest zdecydowanie rozwojowym obszarem. Badacze winni korzystać z dotychczasowego dorobku oraz tworzyć tematyczne sieci współpracy, szczególnie, że w zakresie zarządzania występuje wiele luk badawczych, które mogą być eksplorowane. Badania mogą być wykorzystane przez innych badaczy, którzy zainteresowani są różnymi aspektami RPA.
2023
2
STRONY
25-34
Czynniki determinujące wdrożenie rozwiązań z zakresu zrównoważonej i inteligentnej mobilności miejskiej
Aleksandra Gulc, Klaudia Budna
Celem głównym artykułu jest identyfikacja czynników determinujących wdrożenie rozwiązań z zakresu zrównoważonej i inteligentnej mobilności miejskiej (SSUM). Autorki przeprowadziły pogłębioną analizę danych zastanych obejmującą dokumenty strategiczne Unii Europejskiej, krajowe i lokalne plany zrównoważonej i inteligentnej mobilności w miastach, wzbogaconą o przegląd literatury naukowej oraz praktyczne studia przypadków zrealizowanych projektów. Na podstawie wyników przeprowadzonej analizy danych zastanych oraz przeglądu literatury sklasyfikowano zidentyfikowane czynniki w ramach analizy STEEPVL. W celu wizualizacji otrzymanych wyników wykorzystano metodę mind mapping. Głównymi efektami badania jest identyfikacja oraz klasyfikacja czynników determinujących wdrażanie rozwiązań SSUM w ramach siedmiu grup czynników: społeczne, technologiczne, ekonomiczne, środowiskowe, polityczne, wartości i prawne. Przedstawiono wybrane przykłady niepowodzeń we wdrażaniu rozwiązań z zakresu inteligentnej i zrównoważonej mobilności. Wyniki badania mogą przyczynić się do identyfikacji sił napędowych wdrożenia SSUM oraz potencjalnych czynników hamujących. W wyniku zastosowania analizy STEEPVL zbiór zidentyfikowanych czynników został uporządkowany i sklasyfikowany w siedmiu grupach. Wyniki badania mogą być wykorzystane jako wprowadzenie do pełnej analizy STEEPVL, która obejmuje weryfikację czynników przez panel ekspertów, charakterystykę czynników, ocenę ich znaczenia i przewidywalności, a także opracowanie scenariuszy rozwoju SSUM. Mając na uwadze praktyczne implikacje, wyniki badań mogą posłużyć decydentom i badaczom akademickim jako źródło wiedzy na temat czynników skłaniających miasta do podejmowania inicjatyw w zakresie inteligentnej mobilności.
2023
3
STRONY
24-36
Wykorzystanie wiedzy behawioralnej w polityce publicznej skierowanej do organizacji (biznesowych): dowody i implikacje polityczne
Paulina Kubera
Wiedza behawioralna (behavioural insights) jest w coraz większym stopniu wykorzystywana w polityce publicznej na całym świecie. Brakuje jednak badań na temat jej wykorzystania w odniesieniu do organizacji, w szczególności biznesowych. Stąd pytanie: w jakim stopniu wiedza behawioralna wpływa na kształtowanie polityk publicznych skierowanych do przedsiębiorstw – jakie dowody z badań można znaleźć w tym zakresie i jakie implikacje dla polityki można na ich podstawie sformułować. Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury w celu zidentyfikowania i przeanalizowania przypadków interwencji behawioralnych, w których przedsiębiorstwa stanowiły grupę docelową albo które mogą dostarczyć istotnych spostrzeżeń w zakresie wykorzystania wiedzy behawioralnej do interwencji publicznych adresowanych do organizacji. Stwierdzono, że wiedza behawioralna jest wykorzystywana w odniesieniu do przedsiębiorstw, głównie, aby: (a) skłonić je do zachowania zgodnego z prawem, (b) poprawić interakcję (komunikację) między instytucjami publicznymi a przedsiębiorstwami, a także (c) zachęcić przedsiębiorstwa do większej odpowiedzialności społecznej i środowiskowej. W zależności od celu interwencji zastosowano różne podejścia od ‘standardowych’ zachęt behawioralnych, tzw. nudges, które wykorzystują ludzkie skrzywienia poznawcze, przez zachęty informacyjne i przypomnienia, czy też zwiększenie transparentności działań przedsiębiorstwa. Podczas gdy niektóre z nich okazały się równie skuteczne, gdy adresowane były do konkretnych osób w przedsiębiorstwie, inne wymagają większego uwzględnienia kontekstu instytucjonalnego i kulturowego podejmowanych decyzji.
2023
1
STRONY
28-36